ಆಫ್ರಿಕಾ ಖಂಡದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪಶ್ಚಿಮದ ಕಡೆಗೆ ಕಮರೂನ್ (Camaroon) ಎಂಬ ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ದೇಶವಿದೆ. ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಮತ್ತು ಫ್ರೆಂಚರ ವಸಾಹತುವಾಗಿದ್ದು 1960 ರಲ್ಲಿ ಸ್ವತಂತ್ರಗೊಂಡ ರಾಷ್ಟ್ರ, ಇದು ದಕ್ಷಿಣದ ಅಟ್ಲಾಂಟಿಕ್ ಸಾಗರದ ತೀರದಲ್ಲಿದ್ದು ಇದರ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕಿರುವ ನೆರೆಯ ದೇಶವೆಂದರೆ ನೈಜೀರಿಯಾ, ಸುಂದರವಾದ ಕಡಲತೀರ, ವಿಶಾಲವಾದ ಮರುಭೂಮಿ, ದಟ್ಟವಾದ ಅರಣ್ಯ ಮತ್ತು ಗುಡ್ಡಬೆಟ್ಟಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ವೈವಿಧ್ಯಮಯವಾದ ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಈ ದೇಶ ಆಫ್ರಿಕಾಖಂಡದಲ್ಲಿಯೇ ಭೌಗೋಲಿಕ ಹಾಗೂ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸೊಬಗಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಸರಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಪ್ರವಾಸಿಗರು “ಪುಟ್ಟ ಆಫ್ರಿಕಾ (Africa in miniature) ಎಂದೇ ಬಣ್ಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿಯ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯವೊಂದರಲ್ಲಿ ಕೆಲವಾರು ವರ್ಷ ಸಂದರ್ಶನ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕಿಯಾಗಿ ಬೋಧನೆಮಾಡಿದ ಅಮೇರಿಕದ ಮಿಚಿಗನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಶ್ರೀಮತಿ ಸೂಸನ್ ವೈನ್ಗರ್ (Susan Weinger) ಇತ್ತೀಚೆಗೆ “African Studies?” ಎಂಬ ಒಂದು ಜರ್ನಲ್ನಲ್ಲಿ “ಕಮರೂನ್ ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಈರ್ಷೆಯ ಅನಾವರಣ” (Unmasking Womens Rivalry in Cameroonian Folktales) ಎಂಬ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಬಂಧವನ್ನು ಬರೆದಿರುತ್ತಾರೆ. ಅದನ್ನು ಓದಿದಾಗ ದೂರದ ಆಫ್ರಿಕಾಖಂಡದ ಜನರ ಕೌಟುಂಬಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ವಿವಾಹಿತ ಮಹಿಳೆಯರ ಸ್ಥಾನಮಾನ ಮತ್ತು ಮನೋಧರ್ಮ ಭಾರತದ ಮಹಿಳೆಯರಿಗಿಂತ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದೆಯೆಂದು ಅನ್ನಿಸಲಿಲ್ಲ. ಆ ಪ್ರಬಂಧದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಮತಿ ಸೂಸನ್ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿರುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರ ಆಡುಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿರುವ ಜಾನಪದ ಕಥೆಯೇ ನಮ್ಮ ಈ ಲೇಖನದ ಶಿರೋನಾಮೆ: “The Old Woman and her Golden Necklace”, ಕಥಾನಿರೂಪಣೆಗಿಂತ ಮೊದಲು ಅದಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ನಮ್ಮ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬಂದ ಕೆಲವು ಘಟನಾವಳಿಗಳನ್ನು ಹೇಳಬೇಕೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಕಥೆಯ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು ಓದುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ನಮಗೆ ನೆನಪಾಗಿದ್ದು ಪ್ರತಿ ಸೋಮವಾರ ನಡೆಯುವ ನಮ್ಮ “ಸದ್ಧರ್ಮ ನ್ಯಾಯಪೀಠದ ಮುಂದೆ ಬಂದ ಒಂದೆರಡು ಪ್ರಕರಣಗಳು:   

ಒಮ್ಮೆ ಹಳ್ಳಿಯ ಒಂದು ಕುಟುಂಬದ ಸಹೋದರರ ಮಧ್ಯೆ ಆಸ್ತಿವಿವಾದ ಉಂಟಾಗಿತ್ತು. ತಂದೆ ತೀರಿಕೊಂಡಿದ್ದನು. ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯರು ಎಷ್ಟೇ ಪಂಚಾಯಿತಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರೂ ಬಗೆಹರಿದಿರಲಿಲ್ಲ, ಜಗಳವಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಸಹೋದರರು ನಮ್ಮ ಮುಂದೆ ಹಾಜರಾದರು. ಮಧ್ಯಸ್ತರ ಮುಖಾಂತರ ಸುದೀರ್ಘ ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಿ ಬಗೆಹರಿಸಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಹೋದರರಿಗೂ ಸಮನಾಗಿ ಬರುವಂತೆ ಅವರ ಎಲ್ಲ ಚರ-ಸ್ಥಿರಾಸ್ತಿಗಳನ್ನೂ, ಚಿನ್ನಾಭರಣಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೆಮಾಡಿಕೊಟ್ಟೆವು. ಸಹೋದರರೆಲ್ಲರೂ ಸಂತೋಷದಿಂದ ಒಪ್ಪಿ ಪಾಲುವಿಭಾಗಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದರು. ಇನ್ನೇನು ಮುಂದಿನ ಕೇಸನ್ನು ಕೂಗಿಸಬೇಕೆನ್ನುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆಯೇ ಅವರ ವೃದ್ದ ತಾಯಿ ನಮ್ಮತ್ತ ತಿರುಗಿ “ಎಲ್ಲ ಸರಿ, ಆದರೆ ನನ್ನ ಕೊರಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಂಗಾರದ ಸರ ಇಲ್ಲದಂಗೆ ಮಾಡಿದೆಯಲ್ಲಾ ನೀನು!” ಎಂದು ನಮ್ಮ ತೀರ್ಮಾನದ ಬಗ್ಗೆ ತನ್ನ ತೀವ್ರ ಅಸಮಾಧಾನವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದಳು. ನಮ್ಮನ್ನು ಏಕವಚನದಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಿಸಿದ ಅಜ್ಜಿಯ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿ ಹಾಜರಿದ್ದ ಉಳಿದ ಭಕ್ತಾದಿಗಳಿಗೆ ಕೋಪ ಬಂದಿತ್ತು. ಇಷ್ಟೊಂದು ವಯಸ್ಸಾಗಿದೆ ನಿನಗೆ ಗುರುಗಳ ಸನ್ನಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಮಾತನಾಡಬೇಕೆಂಬ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಬೇಡವಾ  ಎಂದು ಅಜ್ಜಿಯನ್ನು ಗದರಿಸಿದರು ಆದರೆ ನಮಗೆ ನಗು ಬಂದಿತ್ತು! “ಅಲ್ಲಾ ಅಜ್ಜಿ, ಈ ಇಳಿವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನಿನಗೆ ಬಂಗಾರದ ಮೇಲೆ ಅಷ್ಟೊಂದು ಆಸೆ ಏಕೆ? ಏನಾಗಬೇಕಾಗಿದೆ ನಿನಗೆ ಅದರಿಂದ?” ಎಂದು ಕೇಳಿದೆವು. ನಮ್ಮ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಅಜ್ಜಿಯು ಕೊಟ್ಟ ಉತ್ತರ ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ನಗೆಗಡಲಲ್ಲಿ ತೇಲಿಸಿತು: “ನನಗೇನೂ ಬಂಗಾರದ ಮೇಲೆ ಆಸೆ ಇಲ್ಲ, ಆದರೆ ನನ್ನ ಕೊರಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಂಗಾರದ ಸರ ಇದ್ದರೆ ನನ್ನ ಸೊಸೆ ನನ್ನನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ ಅದಕ್ಕೆ” ಎಂದು ಅಜ್ಜಿ ಮುಖ ಸಿಂಡರಿಸಿಕೊಂಡು ಸೊಸೆಯ ಕಡೆ ನೋಡುತ್ತಾ ಕಡ್ಡಿಮುರಿದಂತೆ ಹೇಳಿದಳು! ಅಜ್ಜಿಯ ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ ಜ್ಞಾನ ನಮ್ಮನ್ನು ಆಲೋಚನಾಪರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿತು. ದೇಶವಿದೇಶಗಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳಲ್ಲಿನ ನಮ್ಮ ಓದು ಅಜ್ಜಿಯ ಈ ಲೋಕಾನುಭವದ ಮುಂದೆ ಶೂನ್ಯ ಎನಿಸಿತು! 

ಮತ್ತೊಂದು ಮನಮಿಡಿಯುವ ಪ್ರಕರಣ. ತುಂಬಾ ವಯಸ್ಸಾದ ಓರ್ವ ವೃದ್ದ ಮಹಿಳೆ ನಮ್ಮ ನ್ಯಾಯಪೀಠದ ಮುಂದೆ ಹಾಜರಾದಳು. ನೋಡಿದರೆ ಮುಖಭಾವದಿಂದ ಯಾವುದೋ ದೊಡ್ಡಮನೆತನದ ಮಹಿಳೆಯೆಂದು ಕಾಣಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಗಂಡನಿದ್ದರೂ ಆಕೆಯ ಬಾಳಿನಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದಂತಾಗಿತ್ತು. ಮದುವೆಯಾದ ಹೊಸತರಲ್ಲಿ ಹಾಲುಜೇನಿನಂತಹ ಸುಮಧುರ ಸಂಸಾರ, ಅಕ್ಕರೆಯಿಂದ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಗಂಡ. ಯಾವುದಕ್ಕೂ ಕೊರತೆ ಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಸ್ವರ್ಗವೇ ಧರೆಗಿಳಿದಂತಹ ಅನುಭವ. ಆದರೆ ವರ್ಷಗಳು ಕಳೆದಂತೆ ಆಕೆಯ ಸಂತೋಷಕ್ಕೆ ಸಂಚಕಾರ ಬಂತು. ವಂಶದ ಕುಡಿ ಚಿಗುರಲಿಲ್ಲ. ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲವೆಂಬ ಚಿಂತೆ ಅವಳನ್ನು ಆವರಿಸಿ ಕಂಗಾಲಾದಳು. ನೆರೆಹೊರೆಯವರ ಬಾಯಲ್ಲಿ ತೆರೆಮರೆಯಲ್ಲಿ ಕೇಳಿಬರುತ್ತಿದ್ದ ಬಂಜೆ ಎಂಬ ಶಬ್ದ ಆಕೆಯ ಹೃದಯವನ್ನು ಶೂಲದಿಂದ ಇರಿದಂತಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ವೈದ್ಯರು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿ ಮಕ್ಕಳಾಗುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳಿದ ಮೇಲಂತೂ ಆಕೆಗೆ ದಿಕ್ಕೇ ತೋಚದಂತಾಯಿತು. ಅದರಿಂದ ಗಂಡನ ಪ್ರೀತಿಗೇನೂ ಕೊರತೆಯುಂಟಾಗಲಿಲ್ಲ, ಆದರೂ ಮನೆತನದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಚಿಂತಿಸಿದಳು. ಮದುವೆ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದ ಆಕೆಯ ತಂಗಿಗೆ ತಂದೆ ಗಂಡನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಿದ್ದ. ತನ್ನ ತಂಗಿಯನ್ನೇ ಏಕೆ ಗಂಡನಿಗೆ ಎರಡನೆಯ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನಾಗಿ ತಂದುಕೊಳ್ಳಬಾರದು ಎಂಬ ಆಲೋಚನೆ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸುಳಿದಾಡಿತು. ಅಪ್ಪನೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡಿ ಅವನ ಒಪ್ಪಿಗೆಯನ್ನು ಪಡೆದಳು. ಗಂಡನೊಂದಿಗೆ ಏಕಾಂತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದಳು. ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಬಹಳವಾಗಿ ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಗಂಡ ತನಗೆ ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಪರವಾಗಿಲ್ಲ, ಎರಡನೆಯ ಮದುವೆ ಬೇಡ ಎಂದು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ. ಹೆಂಡತಿ ಹಠ ಹಿಡಿದಳು. ಬಲವಂತವಾಗಿ ಅವನನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿದಳು. ತಾನೆ ಮುಂದೆ ನಿಂತು ತನ್ನ ತಂಗಿಯ ಮದುವೆಯನ್ನು ಗಂಡನೊಂದಿಗೆ ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ಮಾಡಿಸಿದಳು. ಮದುವೆಯಾದ ಒಂದೆರಡು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ತಂಗಿಗೆ ಮಕ್ಕಳಾದವು. ಅಕ್ಕನಿಗೆ ಆದ ಸಂತೋಷ ಅಷ್ಟಿಷ್ಟಲ್ಲ.ಆ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಮಕ್ಕಳಂತೆ ಅಕ್ಕರೆಯಿಂದ ನೋಡಿಕೊಂಡಳು ಆ ಮಕ್ಕಳು ಅಷ್ಟೆ.ತಾಯಿಗಿಂತ ದೊಡಮ್ಮನ ಒಡನಾಟವೇ ಹೆಚ್ಚು. ಗಂಡನಿಗೂ ಮೊದಲನೆಯ ಹೆಂಡತಿಯ ಮೇಲಿನ ಪ್ರೀತಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗಲಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದ ಎರಡನೆಯ ಹೆಂಡತಿಗೆ ಅಸಹನೆಯುಂಟಾಯಿತು. ಅಷ್ಟೊಂದು ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಗಂಡನ ತಲೆಕೆಡಿಸಿ ಅಕ್ಕನನ್ನು ಮನೆಯಿಂದ ಹೊರಗೆ ದೂಡಿಸಿದಳು. ಸ್ವಾಭಿಮಾನಿಯಾದ ಅಕ್ಕ ಬೇಸತ್ತು ಹೊರನಡೆದಳು. ಅಂದು ಯುವಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಮನೆ ಬಿಟ್ಟವಳು ಮತ್ತೆ ಮನೆಯ ಕಡೆ ತಿರುಗಿ ನೋಡಲಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ನ್ಯಾಯಪೀಠದ ಮುಂದೆ ಹಾಜರಾದಾಗ ಹಣ್ಣು ಹಣ್ಣು ಮುದುಕಿ. ಈ ಮಧ್ಯೆ ಜಿಲ್ಲಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಗಂಡನಿಂದ ಜೀವನಾಂಶ ಕೋರಿ ಅರ್ಜಿಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಳು. ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಆಕೆಗೆ ಗಂಡ ಮಾಸಿಕ 300/- ರೂ. ಜೀವನಾಂಶ ಕೊಡಬೇಕೆಂದು ತೀರ್ಪು ನೀಡಿತ್ತು. ಬಂಧುಗಳ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದು ಹೇಗೋ ಜೀವನ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದ ಆ ಮಹಿಳೆ ವೃದ್ಧಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ದಿನದ ಔಷಧೋಪಚಾರಗಳಿಗೂ ಆ ಹಣ ಸಾಕಾಗುತ್ತಿಲ್ಲವೆಂದು ತನ್ನ ಅಳಲನ್ನು ನಮ್ಮ ಮುಂದೆ ತೋಡಿಕೊಂಡಳು. ಅವಳ ಗಂಡನಿಗೆ ನೋಟೀಸ್ ಜಾರಿಮಾಡಿದೆವು. ಅವನು ತನ್ನ ಎರಡನೆಯ ಹೆಂಡತಿಯೊಂದಿಗೆ ಹಾಜರಾದ. ವಿಚಾರಣೆ ಆರಂಭವಾಯಿತು. •