ದೇಶದ ಆತ್ಮ ಇರುವುದೇ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಎಂದು ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧೀಜಿ ಪದೇ ಪದೇ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ನಮ್ಮ ಹಳ್ಳಿಗಳ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ತುಂಬಾ ಶೋಚನೀಯವಾಗಿದೆ. ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ನಾಯಕರು ಅತಿ ಉತ್ಸಾಹ, ಮಮತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅದೇ ರೀತಿಯ ಕಾಳಜಿಯನ್ನು ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಬಗೆಗೆ ತೋರುವುದಿಲ್ಲ, ಇದು ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿರುವ ಚಾಳಿಯಾಗಿದೆ. ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳನ್ನು ಆರಿಸಿ ಕಳಿಸುವವರೇ ಗ್ರಾಮೀಣ ಮತದಾರರು ತಮ್ಮನ್ನು ಸಿಂಹಾಸನದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿದ ಮತದಾರ ಪ್ರಭುವನ್ನು ಕುರಿತು ನಮ್ಮ ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವೇದಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಉದ್ದುದ್ದ ಭಾಷಣ ಮಾಡುತ್ತಾರೆಯೇ ಹೊರತು ಹಳ್ಳಿಗರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಸುಧಾರಣೆಗೆ ಅಷ್ಟಾಗಿ ಯತ್ನಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ.

ಇದು ಕೇವಲ ಪ್ರಜಾಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳ ಮನೋಭಾವ ಎಂದರೆ ತಪ್ಪಾಗುತ್ತದೆ. ಹಳ್ಳಿಯ ತಂದೆತಾಯಂದಿರು ಮಾಡುವ ತಪ್ಪ ಇದಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿಲ್ಲ. ತಮ್ಮ ಮಗ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಿದ್ದರೆ ಅವರ ಸಡಗರ ಹೇಳತೀರದು. ಸಾಲ ಸೋಲ ಮಾಡಿಯಾದರೂ ದುಬಾರಿ ಕಾಲೇಜು ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಭರಿಸುತ್ತಾರೆ. ತಾಯಿಯು ಮಾಡುವ ಎಲ್ಲ ತಿಂಡಿ ತೀರ್ಥಗಳು ಅವನಿಗೇ ಅರ್ಪಿತ. ಆದರೆ ಮುಂದೆ ಓದಲು ಆಗದೆ ಮನೆಯಲ್ಲೇ ಇದ್ದು ಬೇಸಾಯದ ಕಸುಬನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಮಗನ ವಿಚಾರವಾಗಿ ಎಲ್ಲಿಲ್ಲದ ತಿರಸ್ಕಾರ. ಅಪ್ಪನ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಇವನೊಬ್ಬ ದಡ್ಡ ಶಿಖಾಮಣಿ, ಮಡ್ಡಿ ಸಾಮ್ರಾಣಿ!. ತಾಯಿ ಅವನಿಗೆ ನೀಡುವುದು ಒಣಗಿದ ರೊಟ್ಟಿ, ಹಕ್ಕಳು ಕಟ್ಟಿದ ಮುದ್ದೆ! ಆದರೆ ಮುಂದೆ ಕಷ್ಟದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅಪ್ಪ ಅಮ್ಮನ ಕೈಹಿಡಿಯುವವನು ಮೇಟಿ ಹಿಡಿದ ಹಳ್ಳಿಯ ಮಗನೇ ಹೊರತು ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಓದಿದ ಮಗನಲ್ಲ, ಪಟ್ಟಣದ ಮಗನ ಗಮನ ಜಮೀನಿನಿಂದ ತನಗೆ ಬರುವ ಆದಾಯದ ಕಡೆಗೇ ಹೊರತು ಇಳಿ ವಯಸ್ಸಿನ ಅಪ್ಪ ಅಮ್ಮನ ಯೋಗಕ್ಷೇಮದ ಕಡೆ ಅಲ್ಲ, ಇದಕ್ಕೆ ಅಪವಾದ ಇರಬಹುದಾದರೂ ಬಹುತೇಕ ಅಪ್ಪ ಅಮ್ಮಂದಿರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಕಣ್ಣೀರಿನ ಕಥೆಯೇ ಆಗಿದೆ.

ಹಳ್ಳಿಯ ಜನರಿಗೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬೇಕಾಗಿರುವುದು ನೀರು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ, ಇವೆರಡರ ಪೂರೈಕೆಯಾದರೆ ಸರಕಾರದ ಸಾಲವನ್ನೂ ತೀರಿಸುವ ಶಕ್ತಿ ಈ ನಾಡಿನ ರೈತರಿಗೆ ಇದೆ. ತಿಪಟೂರು ಮತ್ತು ಅರಸೀಕೆರೆ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಹಳ್ಳಿಗಳ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಇತ್ತೀಚೆಗಂತೂ ತೀರಾ ಶೋಚನೀಯವಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಪವೃಕ್ಷದ ನಾಡೆನಿಸಿ ನಳನಳಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಇಲ್ಲಿಯ ತೆಂಗಿನ ಮರಗಳು ಈಗ ನೀರಿಲ್ಲದೆ ನಲುಗಿ ಧರೆಗೆ ಉರುಳುತ್ತಿವೆ. ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿಗೂ ಜನರು ಪರದಾಡುವಂತಾಗಿದೆ. ಇದೇ ದುಃಸ್ಥಿತಿ ದಶಕಗಳ ಹಿಂದೆ ಚನ್ನಗಿರಿ ಮತ್ತು ತರೀಕೆರೆ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಅಡಿಕೆ ತೋಟಗಳಿಗೂ ಒದಗಿಬಂದಿತ್ತು. ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಜೆ.ಎಚ್ ಪಟೇಲರ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ನೆನೆಗುದಿಗೆ ಬಿದ್ದಿದ್ದ ಉಬ್ರಾಣಿ-ಅಮೃತಾಪುರ ಏತನೀರಾವರಿ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಕಾರ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ತರಲು ನಮ್ಮ ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ರೈತರ ಸಭೆ ಸೇರಿ ಸರಕಾರದ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡ ತಂದಾಗ ರಾಜ್ಯದ ಯಾವ ಏತ ನೀರಾವರಿ ಯೋಜನೆಯೂ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿಲ್ಲವೆಂಬ ಅಪಸ್ವರ ಕೇಳಿ ಬಂದಿತೇ ಹೊರತು ರೈತರ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಚಿಂತನೆ ನಡೆಯಲಿಲ್ಲ. ನಂತರ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ನಮ್ಮ ತರಳಬಾಳು ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ನೀರಾವರಿ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದ ಎಚ್.ಕೆ ಪಾಟೀಲರೊಂದಿಗೆ ಸಮಾಲೋಚನಾ ಸಭೆಯನ್ನು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದ ನೀರಾವರಿ ಇಲಾಖೆಯ ತಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಈ ಯೋಜನೆ ಕಾರ್ಯಸಾಧುವಲ್ಲ (Not viable), ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮಾತಿನ ಧಾಟಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಸ್ವಂತ ಮನೆ ಕಟ್ಟುವುದೂ ಸಹ Not viable! “Fools construct buildings whereas wise stay in them!” ಎಂಬ ಆಂಗ್ಲನುಡಿ ಇದೆ. ಲಕ್ಷಾಂತರ ರೂ. ಖರ್ಚು ಮಾಡಿ ಮನೆ ಕಟ್ಟುವುದೇತಕ್ಕೆ? ಅಷ್ಟೇ ಹಣವನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕಿನಲ್ಲಿ ಠೇವಣಿ ಇಟ್ಟರೆ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಬರುವ ಬಡ್ಡಿ ಹಣದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಬಂಗಲೆಯನ್ನೇ ಬಾಡಿಗೆಗೆ ಹಿಡಿಯಬಹುದಲ್ಲವೆ? ಹಾಗಿದ್ದರೂ ಜನ ಏಕೆ ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ಸಾಲಸೋಲ ಮಾಡಿ ಸ್ವಂತ ಮನೆ ಕಟ್ಟುತ್ತಾರೆ? ಇಂಥ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಲಾಭ ನಷ್ಟಗಳನ್ನು ಲೆಕ್ಕ ಹಾಕಲೇ ಬಾರದು. ಅಂತರ್ಜಲ ಪಾತಾಳಕ್ಕೆ ಇಳಿದು ನೀರಿಲ್ಲದೆ ಅಡಕೆ ತೋಟಗಳು ಒಣಗುತ್ತಿವೆ, ಜನರಿಗೆ ಕುಡಿಯಲೂ ಸಹ ನೀರಿಲ್ಲ, ಜನ ಜಾನುವಾರುಗಳು ಗುಳೆ ಹೋಗುವ ಸಿತಿ ಉಂಟಾಗಿದೆ. ಯೋಜನೆ ಶತಾಯ ಗತಾಯ ಜಾರಿಯಾಗಬೇಕು ಎಂಬ ನಮ್ಮ ವಾದವನ್ನು ಸಚಿವರು ಒಪ್ಪಿ ವಿಶೇಷ ಗಮನ ಹರಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಈ ಯೋಜನೆಗೆ ಚಾಲನೆ ದೊರೆಯಿತು. ಕಡತಗಳು ಮೇಲೆ ಕೆಳಗೆ ಓಡಾಡತೊಡಗಿದವು. ಸರಕಾರ ಬದಲಾಯಿತು. ಆದರೂ ಹಿಂದಿನ ಸರಕಾರದ ನಿರ್ಣಯದಂತೆ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು ನಂತರ ಬಂದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಯಡಿಯೂರಪ್ಪನವರು ಕಾಮಗಾರಿಗೆ 125 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ಅನುದಾನವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು. ಯೋಜನೆ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡು ಆ ಭಾಗದ ರೈತರು ಈಗ ಸಂತಸದಿಂದ ಇದ್ದಾರೆ. ಅಡಕೆ ತೋಟಗಳು ನಳನಳಿಸುತ್ತಿದ್ದು ಈಗಂತೂ ಅಡಕೆ ದರ ಗಗನಚುಂಬಿಯಾಗಿದೆ. ಇದರ ಲಾಭ ಯಾರಿಗೆ? ರೈತರಿಗೋ ನಾಡಿಗೋ?

ಈ ವರ್ಷ ಕರ್ನಾಟಕದ ಜೀವನದಿಗಳೆಲ್ಲಾ ತುಂಬಿ ಹರಿದು ಬಹುತೇಕ ಜಲಾಶಯಗಳೆಲ್ಲ ಭರ್ತಿಯಾಗಿವೆ. ಭರ್ತಿಯಾದ ಜಲಾಶಯಗಳಿಗೆ ನಮ್ಮ ರಾಜಕೀಯ ನೇತಾರರು ಬಾಗಿನ ಅರ್ಪಿಸಿ ಸಂಭ್ರಮಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಅವರು ನಿಜಕ್ಕೂ ಆ ಸಂಭ್ರಮದ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಯೋಚಿಸಬೇಕಾದ್ದು ಜಲಾಶಯ ತುಂಬಿ ಹರಿದ ನದಿಯ ನೀರು ಎಲ್ಲಿಗೆ ಧಾವಿಸುತ್ತದೆ? ಗಂಗಾ-ಕಾವೇರಿ ನದಿಗಳ ಜೋಡಣೆಗಿಂತ ರಾಜ್ಯದ ಎಲ್ಲ ನದಿಗಳು ಮತ್ತು ಕೆರೆ-ಕಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸುವ ಬೃಹತ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳುವ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇದೆ. ನಮ್ಮ ಕೆರೆಗಳು ತುಂಬಾ ಉಪೇಕ್ಷೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿವೆ. ಹಳೆಯ ಕೆರೆಗಳು ಈಗ ಹೂಳು ತುಂಬಿ ನಿರುಪಯುಕ್ತವಾಗಿವೆ. ಅವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಪುನರುಜೀವನಗೊಳಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಮಳೆ ಯಾವಾಗ ಬರುತ್ತದೋ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ, ಅನಿರಿಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಕುಂಭದ್ರೋಣ ಮಳೆ ಸುರಿದು ಕೆರೆ ತುಂಬಿತೆಂದು ರೈತರು ಖುಷಿಪಡುವುದರೊಳಗೇ ದುರಸ್ತಿಯಿಲ್ಲದ ಏರಿ ಬಿರುಕು ಬಿಟ್ಟು ಒಡೆದು ನೀರೆಲ್ಲವೂ ಪೋಲಾಗುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಬೆಳೆದು ನಿಂತ ಬೆಳೆಗಳೂ ನಾಶವಾಗುತ್ತಿವೆ. ಸಾಲ ಸೋಲ ಮಾಡಿ ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿದ ರೈತ ಅದನ್ನು ತೀರಿಸಲಾಗದೆ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ಶರಣಾಗಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಸರಕಾರ ಕೆರೆ-ಕಟ್ಟೆಗಳ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಸೂಕ್ತ ಸಿದ್ಧತೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದೇ ಇಲ್ಲ, “ಊರು ಕೊಳ್ಳೆ ಹೋದ ಮೇಲೆ ದಿಡ್ಡಿ ಬಾಗಿಲು ಹಾಕಿದರು" ಎಂಬಂತೆ ಕೆರೆ ಒಡೆದು ನೀರೆಲ್ಲ ಹರಿದು ಹೋದ ನಂತರ ದುರಸ್ತಿ ಕಾರ್ಯ. ಮುಂದೆ ಮಳೆ ಬಂದಾಗ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಇದೇ ಕಥೆ, ವ್ಯಥೆ.

ವಿಜಯನಗರದ ಪ್ರೌಢ ಪ್ರತಾಪದೇವರಾಯನ ಮಂತ್ರಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಧರ ಅಮಾತ್ಯನ ಕಾಲದ ಒಂದು ಶಾಸನ (ಕ್ರಿ.ಶ 1411) ಹೀಗಿದೆ:

ಕೆರೆಯಂ ಕಟ್ಟಿಸು ಬಾವಿಯಂ ಸವೆಸು ದೇವಾಗಾರಮಂ ಮಾಡಿಸು
ಅಜ್ಜರೆಯೊಳ್ ಸಿಲ್ಕಿದನಾಥರಂ ಬಿಡಿಸು ಮಿತರ್ಗೆ ಇಂಬುಗೆಯ್
ನಂಬಿದರ್ಗೆ ಎರವಟ್ಟಾಗಿರು ಶಿಷ್ಯರಂ ಪೊರೆ ಎನುತ್ತಿಂತೆಲ್ಲಮಂ ಪಿಂತೆ ತಾನ್
ಎರೆದಳ್ ಪಾಲೆರೆವಂದು ತೊಟ್ಟು ಕಿವಿಯೊಳ್

ತಾಯಿ ಹಾಲುಣಿಸುವಾಗ ಮಗುವಿನ ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ “ಕೆರೆ ಬಾವಿಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸು, ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸು, ಆಪತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿದ ಅನಾಥರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸು, ಸ್ನೇಹಿತರಿಗೆ ನೆರವಾಗು” ಎಂದು ಹೇಳಿ ಮಾನವೀಯತೆಯ, ದೈವಭಕ್ತಿಯ ಓಂಕಾರವನ್ನು ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದಳು. ಈಗ ಕಾಲ ಬದಲಾವಣೆಯಾಗಿದೆ. “ಸಾಫ್ಟ್‌ ವೇರ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ಆಗು, ಡಾಕ್ಟರಾಗು, ಅಮೇರಿಕೆಗೆ ಹೋಗು” ಎಂಬುದು ಇಂದಿನ ತಾಯಂದಿರ ಹಾರೈಕೆ. ಹಿಂದಿನ ತಾಯಂದಿರ ಹಾರೈಕೆಯಂತೆ ಈಗಲೂ ನಾಡಿನಾದ್ಯಂತ ಕೋಟ್ಯಂತರ ರೂ. ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಆದರೆ ಮೊದಲ ಆದ್ಯತೆಯಾದ ಕೆರೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾತ್ರ ಶೂನ್ಯ. ಇದ್ದ ಕೆರೆಗಳೂ ಹೂಳು ತುಂಬಿರುವುದನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ನಮ್ಮ ಧಾರ್ಮಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯೇ ಹೂಳು ತುಂಬಿದೆ ಎಂಬುದರ ಪ್ರತೀಕ ಎನ್ನಬಹುದು. ಹರಿದು ಹೆದ್ದೊರೆಯು ಕೆರೆ ತುಂಬಿದಂತಯ್ಯಾ! ಎನ್ನುವ ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನದ ಆಶಯಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಹರಿಸಿ ಹೆದ್ದೊರೆಯ ಕೆರೆ ತುಂಬಿಸಿರಯ್ಯಾ! ಎಂದು ಹೇಳಬೇಕೆನಿಸುತ್ತದೆ.

-ಶ್ರೀ ತರಳಬಾಳು ಜಗದ್ಗುರು
ಡಾ|| ಶಿವಮೂರ್ತಿ ಶಿವಾಚಾರ್ಯ ಮಹಾಸ್ವಾಮಿಗಳವರು
ಸಿರಿಗೆರೆ.

ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ 
ಬಿಸಿಲು ಬೆಳದಿಂಗಳು ದಿ: 21.8.2014