ಈಗಿನ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ (ಸೀಮಾಂಧ್ರ) ಪಶ್ಚಿಮ ಗೋದಾವರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪೆನುಗೊಂಡದಲ್ಲಿ ಹತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಮನುಕುಲದ ಮನಕರಗುವಂತಹ ಒಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಘಟನೆ ಜರುಗಿತು. ಪೆನುಗೊಂಡದ ಸಾಮಂತ ಅರಸ ಕುಸುಮಶ್ರೇಷ್ಠಿ. ಆತನ ಮಡದಿ ಕುಸುಮಾಂಬೆ; ಇಬ್ಬರೂ ಮಹಾಶಿವಭಕ್ತರು, ನಗರೇಶ್ವರನ ಆರಾಧಕರು. ವೆಂಗಿದೇಶದ ಚಕ್ರವರ್ತಿ 7ನೆಯ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನ (ವಿಮಲಾದಿತ್ಯ) ಸಾಮಂತ ಅರಸನಾತ. ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದೆ ಸೊರಗುತ್ತಿದ್ದ. ಕುಸುಮಶ್ರೇಷ್ಠ ಕುಲಗುರು ಭಾಸ್ಕರಾಚಾರ್ಯರ ಸಲಹೆ ಮೇರೆಗೆ ಪುತ್ರಕಾಮೇಷ್ಟಿ ಯಾಗವನ್ನು ಮಾಡಿ ಅವಳಿ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಪಡೆದ. ಮಗ ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ಆಳರಸನಿಗೆ ಯೋಗ್ಯವಾದ ಯುದ್ಧಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿಪುಣನಾದರೆ ಮಗಳು ವಾಸವಾಂಬೆ ಕಲೆ, ಸಾಹಿತ್ಯ, ಸಂಗೀತ, ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಪಡೆದಳು. ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೂ ಐಹಿಕ ಸುಖಭೋಗಗಳಲ್ಲಿ ನಿರಾಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದ ಆಕೆಗೆ ಬೆಳೆದು ದೊಡ್ಡವಳಾದಂತೆ ಆಧ್ಯಾತ್ಮದ ಕಡೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ತುಡಿತ.

ಒಮ್ಮೆ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನು ಜೈತ್ರಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸಿ ಪೆನುಗೊಂಡಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಕುಸುಮಶ್ರೇಷ್ಠಿಯು ಗೌರವಾದರಗಳಿಂದ ಬರಮಾಡಿಕೊಂಡ. ಅವನ ಮಗಳಾದ ವಾಸವಿಯ ಚೆಲುವಿಗೆ ಮಾರುಹೋದ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ ಅವಳನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಲು ಬಯಸಿದಾಗ ಕುಸುಮಶ್ರೇಷ್ಠಿಗೆ ದಿಕ್ಕೇ ತೋಚದಾಯಿತು. ಈಗಾಗಲೇ ವಿವಾಹಿತನಾಗಿರುವ ಚಕ್ರವರ್ತಿಗೆ ಮಗಳನ್ನು ಕೊಡುವುದು ಹೇಗೆ? ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅಜಗಜಾಂತರ ವ್ಯತ್ಯಾಸ, ಅನ್ಯ ವರ್ಣ ಬೇರೆ. ಇಂಥ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಹೇಗೆ ಎದುರಿಸುವುದೆಂದು ಚರ್ಚಿಸಲು ಅವನು ಪುರಪ್ರಮುಖರ ಸಭೆಯನ್ನು ಕರೆದ. ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ವಿಭಿನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳು ವ್ಯಕ್ತಗೊಂಡವು. ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತರು ಚಕ್ರವರ್ತಿಯನ್ನು ಎದುರು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳದೆ ಅವನು ಬಯಸಿದಂತೆ ವಾಸವಿಯನ್ನು ಮದುವೆ ಮಾಡಿಕೊಡುವುದೇ ಒಳಿತೆಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದರು. ಕೆಲವೇ ಕೆಲವರು ಇಂತಹ ಬಲವಂತದ ಮದುವೆಗೆ ಒಪ್ಪಲೇಬಾರದು, ಹುಟ್ಟಿದವನು ಎಂದಾದರೂ ಸಾಯಲೇ ಬೇಕು, ಹೇಡಿಗಳಂತೆ ಸೋಲೊಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳದೆ ಎದುರಿಸಿ ಹೋರಾಡಿ ಸಾಯೋಣ ಎಂದರು. ಕುಲಗುರುಗಳಾದ ಭಾಸ್ಕರಾಚಾರ್ಯರೂ ಸಹ ಪ್ರಾಣಕ್ಕಿಂತ ಸ್ವಾಭಿಮಾನ ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಹೇಳಿದ ಮಾತಿನಿಂದ ಸ್ಫೂರ್ತಿಗೊಂಡ ಕುಸುಮಶ್ರೇಷ್ಠಿ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಸನ್ನದ್ಧನಾದ.

ಆದರೆ ವಾಸವಿಯ ಅಭಿಪ್ರಾಯವೇ ಬೇರೆಯಾಗಿತ್ತು, ಅವಳಿಗೆ ಮದುವೆಯೇ ಬೇಡವಾಗಿತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮ ಸಾಧನೆಯಲ್ಲಿ ನಿರತಳಾಗಿದ್ದ ಆಕೆಗೆ ಐಹಿಕ ಸುಖಭೋಗೋಪಭೋಗಗಳು ಕ್ಷುಲ್ಲಕವಾಗಿ ಕಂಡವು. ಆದರೆ ತನ್ನ ಈ ನಿರ್ಧಾರದಿಂದ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯ ಮುನಿಸನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಿ ಆ ಮೂಲಕ ತನ್ನವರನ್ನು ಯುದ್ದಕ್ಕೆ ತಳ್ಳಿ, ಸಾವು ನೋವು ಉಂಟುಮಾಡಲು ಆಕೆಗೆ ಸ್ವಲ್ಪವೂ ಇಷ್ಟವಿರಲಿಲ್ಲ. ಹಾಗೆಂದು ಕಾಮಾಂಧ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯ ಕೈಹಿಡಿದು ತನ್ನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮ ಸಾಧನೆಗೆ ಎಳ್ಳು ನೀರೆರೆಯಲೂ ಸಹ ಆಕೆಗೆ ಇಷ್ಟವಿರಲಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲರೂ ನಿಬ್ಬೆರಗಾಗುವಂತಹ ಒಂದು ದೃಢನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಬಂದಳು. ಹಿಂಸೆಯನ್ನು ಅಹಿಂಸೆಯಿಂದ ಎದುರಿಸುವುದೇ ಸರಿಯಾದ ಮಾರ್ಗವೆಂದು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿ ತನ್ನನ್ನೇ ತಾನು ಬಲಿದಾನ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದಳು. ಗೋದಾವರಿ ನದಿಯ ತೀರದಲ್ಲಿ ಯಜ್ಞಕುಂಡವನ್ನು ಸಿದ್ಧಗೊಳಿಸಿ ಅದರೊಳಗೆ ಬಿದ್ದು ಆತ್ಮಾಹುತಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಳು. ಆಕೆಯಂತೆಯೇ ಇನ್ನೂ ಅನೇಕರು ಆತ್ಮಾಹುತಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಗೋದಾವರೀ ನದಿಯ ನೀರು ಮನುಕುಲದ ಕಣ್ಣೀರ ಕೋಡಿಯಾಗಿ ಹರಿಯಿತು. ಹೀಗೆ ಅಹಿಂಸೆಯ ಎದುರು ಹಿಂಸೆಯು ಮಂಡಿಯೂರಿತು. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ “The first ever known embodiment of nonviolence in the World” (ವಿಶ್ವದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಅಹಿಂಸಾ ಮೂರ್ತಸ್ವರೂಪಿಣಿ) ಎಂದು ಸರ್ವಪಲ್ಲಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರು ವಾಸವಿಯನ್ನು ಬಣ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಆರ್ಯವೈಶ್ಯ ಸಮಾಜದ ಕಾಶಿ ಎನಿಸಿದ ಈ ಪೆನುಗೊಂಡದಲ್ಲಿ ಇದೀಗ 145 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಭವ್ಯವಾದ ವಾಸವಿ ಸುವರ್ಣ ಮಂದಿರದ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಚಾಲನೆ ದೊರೆತಿದೆ. ಈ ಮಂದಿರದಲ್ಲಿ 90 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ 45 ಟನ್ ತೂಕದ ಪಂಚಲೋಹದ ವಾಸವಿ ಕನ್ನಿಕಾ ಪರಮೇಶ್ವರಿಯ ವಿಗ್ರಹ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆಗೊಳ್ಳಲಿದೆ. ಈ ವಿಗ್ರಹವು ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ ಪಂಚಲೋಹದ ವಿಗ್ರಹವಾಗಲಿದ್ದು ಗಿನ್ನಿಸ್ ದಾಖಲೆ ಸೇರುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳಿವೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಅದಕ್ಕೂ ಮಿಗಿಲಾಗಿ ಆತ್ಮ ಬಲಿದಾನ ನಡೆದು ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳು ಗತಿಸಿದ್ದರೂ ಶ್ರದ್ಧಾಳು ಭಕ್ತರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ವಾಸವಿಯ ನೆನಪು ಇನ್ನೂ ನೆಲೆ ನಿಂತಿರುವುದು ಗಿನ್ನಿಸ್ ದಾಖಲೆಯನ್ನೂ ಮೀರಿಸುವ ದಾಖಲೆ ಎನ್ನಬೇಕು! ಈ ಬೃಹತ್ ವಿಗ್ರಹದ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆಗೆ ಮುನ್ನ ಜನತೆಗೆ ವಾಸವಿಯ ನಿಜವಾದ ದರ್ಶನ ಮಾಡಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಈಗ ಸುವರ್ಣ ರಥಯಾತ್ರೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಈ ರಥಯಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ವಾಸವಿ ಮಾತೆಯ 1.7 ಟನ್ ತೂಕದ ಪಂಚಲೋಹದ ಪಾದಗಳನ್ನು ಸುವರ್ಣ ರಥದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದಾದ್ಯಂತ ಮೆರವಣಿಗೆ ಮಾಡಿ 10.5 ಸಾವಿರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಸಂಚಾರದ ನಂತರ ಪೆನುಗೊಂಡಕ್ಕೆ ತಲುಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೇ ಡಿಸೆಂಬರ್ 1 ರಂದು ರಥಯಾತ್ರೆ ಸಿರಿಗೆರೆಗೆ ಬಂದಾಗ ಯೋಗಾಯೋಗವೋ ಎಂಬಂತೆ ನಮ್ಮ ಮಠದ ಶಾಂತಿವನದಲ್ಲಿರುವ ಪಚ್ಚಬಾಳೆಯ ತೋಟದಲ್ಲಿ ಕೊಯ್ಲಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದ ಚೊಚ್ಚಲ ಬಾಳೆಗೊನೆ ಹಣ್ಣಾಗಿತ್ತು! ರಥಯಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಬಂದಿದ್ದ ಭಕ್ತಾದಿಗಳಿಗೆ ಅದನ್ನು ಕೊಟ್ಟಾಗ ವಾಸವಿ ಮಾತೆಯ ಪ್ರಸಾದವೆಂದು ಪಡೆದು ಧನ್ಯತೆಯ ಭಾವ ಹೊಂದಿದರು.

ವಾಸವಿಯ ಜೀವನ ವೃತ್ತಾಂತಕ್ಕೂ ವೈರಾಗ್ಯನಿಧಿ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ಬದುಕಿಗೂ ಆರಂಭದ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಹೋಲಿಕೆ ಇದೆ. ಈರ್ವರ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅವರ ಸೌಂದರ್ಯವೇ ಅವರ ಆಧ್ಯಾತ್ಮ ಸಾಧನೆಗೆ ಮುಳುವಾಗುತ್ತದೆ. ಈರ್ವರೂ ಒಂದೇ ತೆರನಾದ ಅಗ್ನಿಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾರೆ. ವಾಸವಿಯ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ ಅಡ್ಡಬಂದರೆ, ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಕೌಶಿಕ ಮಹಾರಾಜ ಅಡ್ಡಬರುತ್ತಾನೆ. ವಾಸವಿ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನಿಂದ ಪಾರಾಗಲು ಅಗ್ನಿಗೆ ಆತ್ಮಾಹುತಿಯನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡರೆ, ಕಾಮಾತುರದಿಂದ ಸೀರೆಯ ಸೆರಗನ್ನು ಹಿಡಿದ ಕೌಶಿಕ ಮಹಾರಾಜನನ್ನು ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯು ಎಮ್ಮೆಗೊಂದು ಚಿಂತೆ, ಸಮಗಾರಗೊಂದು ಚಿಂತೆ. ಎನಗೆ ಎನ್ನಯ ಚಿಂತೆ, ನಿನಗೆ ಕಾಮದ ಚಿಂತೆ, ಎನಗೆ ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಒಲಿವನೋ, ಒಲಿಯನೋ ಎಂಬ ಚಿಂತೆ, ಒಲ್ಲೆ ಹೋಗು, ಸೆರಗ ಬಿಡು ಮರುಳೇ ಎಂದು ಗದರಿಸಿ ದಿಗಂಬರೆಯಾಗಿ ಕದಳಿಯತ್ತ ಸಾಗುತ್ತಾಳೆ.

ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ತುಡಿತ ಇದ್ದವರಿಗೆ ಐಹಿಕ ಭೋಗಾಭಿಲಾಷೆಗಳ ಪರಾಜುಖತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ ಉಪನಿಷತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅಪರೂಪದ ಪ್ರಸಂಗ ಬರುತ್ತದೆ. ದಾರ್ಶನಿಕನಾದ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕನಿಗೆ ಕಾತ್ಯಾಯಿನಿ ಮತ್ತು ಮೈತ್ರೇಯಿ ಎಂದು ಇಬ್ಬರು ಹೆಂಡತಿಯರು. ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ತಪಗೈಯಲು ಕಾಡಿಗೆ ಹೊರಡುತ್ತಾನೆ. ಹೊರಡುವ ಮುನ್ನ ತನ್ನ ಆಸ್ತಿ/ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಇಬ್ಬರೂ ಹೆಂಡಿರಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಡಲು ಮುಂದಾಗುತ್ತಾನೆ. ಕಿರಿಯ ಹೆಂಡತಿಯಾದ ಮೈತ್ರೇಯಿ ಆ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಇಷ್ಟಪಡದೆ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಆತ್ಮ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಗಳಿಸಲು ಬಯಸಿ ಅವನಿಂದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಪಡೆಯುತ್ತಾಳೆ. ಆತ್ಮ ಸಂಪತ್ತಿನ ಮುಂದೆ ಐಹಿಕ ಸಂಪತ್ತು ಕ್ಷುಲ್ಲಕ ಎಂದು ಅನುಭಾವಿಗಳು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಐಹಿಕ ಸಂಪತ್ತು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಮರುಳಾದವರಿಗೆ ಆತ್ಮ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಗಳಿಸುವ ಹಂಬಲ ಇರುವುದಿಲ್ಲ, ಕಡಲ ತೀರದಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳು ಕಪ್ಪೆಚಿಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಆಯ್ದು ಸಂತಸಪಡುವಂತೆ ಐಹಿಕ ಸಂಪತ್ತಿನ ಮಾಯಾಜಾಲಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕಿ ನಲುಗುವವರೇ ಹೆಚ್ಚು. ವಾಸವಿಯಂತೆ, ಅಕ್ಕನಂತೆ, ನಚಿಕೇತನಂತೆ, ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ, ಮೈತ್ರೇಯಿಯಂತೆ ಕಪ್ಪೆಚಿಪ್ಪುಗಳಿಗೆ ಮರುಳಾಗದೆ ಅಪಾರ ವಿಸ್ತಾರದ ವಾರಿಧಿಯ ಅನಂತದ ಆಳಕ್ಕೆ ಮುಳುಗಿ ಮುತ್ತು ರತ್ನಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ತರುವವರು ಅತಿ ವಿರಳ. ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಹೇಳುವಂತೆ ಮುತ್ತು, ಆಲಿಕಲ್ಲು ಮತ್ತು ಉಪ್ಪು ಮೂರೂ ಸಹ ನೀರಿನಿಂದಲೇ ಹುಟ್ಟಿದರೂ ಉಪ್ಪು ಮತ್ತು ಆಲಿಕಲ್ಲು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗಿಹೋಗುತ್ತವೆ, ಮುತ್ತು ಮಾತ್ರ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ.

ಮುತ್ತು ನೀರಲಾಯಿತ್ತು, ವಾರಿಕಲ್ಲು ನೀರಲಾಯಿತ್ತು 
ಉಪ್ಪು ನೀರಲಾಯಿತ್ತು 
ಉಪ್ಪು ಕರಗಿತ್ತು, ವಾರಿಕಲ್ಲು ಕರಗಿತ್ತು
ಮುತ್ತು ಕರಗಿದುದನಾರೂ ಕಂಡವರಿಲ್ಲ

-ಶ್ರೀ ತರಳಬಾಳು ಜಗದ್ಗುರು
ಡಾ|| ಶಿವಮೂರ್ತಿ ಶಿವಾಚಾರ್ಯ ಮಹಾಸ್ವಾಮಿಗಳವರು
ಸಿರಿಗೆರೆ.

ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ 
ಬಿಸಿಲು ಬೆಳದಿಂಗಳು ದಿ: 11.12.2014