ಗ್ರಾಮೀಣ ಬದುಕಿನ ಜೀವನಾಡಿ ಕೆರೆ. ಹಿಂದಣ ಕಾಲದ ರಾಜಮಹಾರಾಜರುಗಳು ಬಹಳಷ್ಟು ಕೆರೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದರು. ಈಗಲೂ ಅವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಕೆರೆಗಳು ನಾಡಿನಾದ್ಯಂತ ಇವೆ. ಕಟ್ಟಿದ ಕೆರೆಗೆ ನೀರಿಲ್ಲದೆ ಇದ್ದಾಗ ಊರ ಗೌಡ ತನ್ನ ಸೊಸೆಯನ್ನೇ ಕೆರೆಗೆ ಹಾರವಾಗಿ ಬಲಿಕೊಟ್ಟ ಜನಪದ ಕಥೆಯನ್ನು ಕೇಳಿ ಮರುಗದಿರುವವರಾರು? ಪರೋಪಕಾರಬುದ್ದಿಯ ಶಾಂತವ್ವ ಎಂಬ ವೇಶೈಯೊಬ್ಬಳು ಕಟ್ಟಿಸಿದ ಏಷ್ಯಾದ ಎರಡನೆಯ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಕೆರೆ ಎನಿಸಿದ ಸೂಳೆಕೆರೆ ದಾವಣಗೆರೆ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಚನ್ನಗಿರಿ ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿದೆ. ಇವೆಲ್ಲವೂ ನಮ್ಮ ಜನರ ಧರ್ಮಬುದ್ಧಿಯ ದ್ಯೋತಕಗಳಾಗಿವೆ.

ಹಿಂದೆ ತಾಯಂದಿರು ಮಗುವಿಗೆ ಹಾಲುಣಿಸುವಾಗ "ಕೆರೆಯಂ ಕಟ್ಟಿಸು, ದೇವಾಗಾರಮಂ" ಮಾಡಿಸು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ. ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಕೆರೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸುವುದು ಪುಣ್ಯಕಾರ್ಯ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಜನರಲ್ಲಿತ್ತು. ಈಗಲೂ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸುವುದು ಮುಂದುವರಿದಿದೆ. ಹಳೆಯ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಪುನರುಜೀವನಗೊಳಿಸುವುದು, ಹೊಸ ಹೊಸ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದು ನಡೆದೇ ಇದೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಕೋಟಿ ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ವೆಚ್ಚ ಮಾಡಲು ಜನರು ಹಿಂದೆ ಮುಂದೆ ನೋಡುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪುಣ್ಯದ ಕಾರ್ಯವಾದ ಕೆರೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸುವುದಾಗಲೀ, ಹೂಳು ತುಂಬಿದ ಕೆರೆಗಳಿಗೆ ಪುನರ್ಜೀವ ಕೊಡುವುದಾಗಲೀ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ ಅದೇಕೋ ಏನೋ ಜನರಿಗೆ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುವಲ್ಲಿ ಇರುವ ಧಾರ್ಮಿಕ ಶ್ರದ್ದೆ ಕೆರೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ. ಕೆರೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸುವುದಿರಲಿ, ಹೂಳು ತೆಗೆಸುವುದಿರಲಿ, ಅವುಗಳನ್ನೇ ಒತ್ತುವರಿ ಮಾಡಿ ನುಂಗಿ ನೀರುಕುಡಿದಿದ್ದಾರೆ. ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರದಲ್ಲಂತೂ ಹಿಂದೊಮ್ಮೆ ತುಂಬಿ ತುಳುಕಿ ನಾಗರಿಕರ ಕಣ್ಮನಗಳನ್ನು ತಣಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕೆರೆಗಳು ಈಗ ಬಹುಮಹಡಿ ಕಟ್ಟಡಗಳ ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಕಾಡುಗಳಾಗಿವೆ. “ಊರು ಕೊಳ್ಳೆ ಹೊಡೆದ ಮೇಲೆ ದಿಡ್ಡಿ ಬಾಗಿಲು ಹಾಕಿದರು" ಎಂಬಂತೆ ಈಗ ಸರಕಾರವು ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಮನೆ ಕಟ್ಟಬೇಕಾದರೆ ಮಳೆ ಕುಯ್ಲು (rain harvest) ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಮಾತ್ರ ಅನುಮತಿ ಕೊಡುವುದಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತಿದೆ. ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿ ಮಳೆ ಕುಯ್ಲಿಗೆ ನೆರವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಕೆರೆಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚಿ ಅಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟುವ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಈ ರೀತಿ ನಿಬಂಧನೆ ಹಾಕುವ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಂದುಕೊಂಡಿರುವುದು ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ದುರಂತವೇ ಸರಿ. ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೆರೆಗಳು ತುಂಬಿದ್ದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಗಾದೆ: ಊರಿಗೆ ಬಂದೋಳು ನೀರಿಗೆ ಬರಲ್ವೆ? ಆದರೆ ಸರಕಾರಗಳು ಬತ್ತಿಹೋಗಿರುವ ಕೆರೆಗಳನ್ನು ತುಂಬಿಸುವ ಆಲೋಚನೆ ಮಾಡುವ ಬದಲು ಖಜಾನೆ ತುಂಬಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಲುವಾಗಿ ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿರುವ ಅಬಕಾರಿನೀತಿಯಿಂದಾಗಿ ಈಗ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಹೊಸ ಗಾದೆ: “ಊರಿಗೆ ಬಂದೋನು ಬಾರಿಗೆ ಬರಲ್ವೇ?”

ದಾವಣಗೆರೆ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಚನ್ನಗಿರಿ ತಾಲ್ಲೂಕು ಮಲೆನಾಡಿನ ಅಂಚಿನ ಪ್ರದೇಶ. ಹಿಂದೆಲ್ಲ ಧಾರಾಕಾರವಾಗಿ ಸುರಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಮಳೆಯಿಂದ ಹಚ್ಚಹಸಿರಾಗಿದ್ದ ಈ ಪ್ರದೇಶ ಬರುಬರುತ್ತಾ ಗತವೈಭವವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತು. 15 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಸಾವಿರ ಅಡಿಗಳಷ್ಟು ಕೊರೆದರೂ ಕೊಳವೆ ಬಾವಿಗಳಲ್ಲಿ ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿಗೂ ತತ್ವಾರ ಆಗುವಂತಾಯಿತು. ಇಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಬೆಳೆ ಅಡಕೆ, ಕಣ್ಣು ಹಾಯಿಸಿದಷ್ಟು ದೂರವೂ ಹಸಿರುಟ್ಟು ನಳನಳಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಅಡಕೆ ಮರಗಳು ಒಣಗಿಹೋದವು. ಕೆರೆ ಹಳ್ಳ, ಬಾವಿಗಳು ಮೈದೆಗೆದರೆ ಗೊಳೆ, ಗೊರಚೆ ಚಿಪ್ಪುಗಳ ಕಾಣಬಹುದು ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಹೇಳಿದರೆ ಬತ್ತಿದ ಕೆರೆಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದುದು ಜನರ ಬಾಡಿದ ಮುಖಗಳು. ರೈತರು ತಮ್ಮ ಕೈಯಾರೆ ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ಬೆಳೆಸಿದ ಅಡಕೆ ಮರಗಳಿಗೆ ಕಣ್ಣೀರು ಸುರಿಸುತ್ತಾ ಕೊಡಲಿಯಿಡುವಂತಾಗಿತ್ತು. ಅಂತಹ ದಾರುಣ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಚಿಗುರೊಡೆದದ್ದು ಉಬ್ರಾಣಿ-ಅಮೃತಾಪುರ ಏತ ನೀರಾವರಿ ಯೋಜನೆಯ ಕನಸು. ಭದ್ರಾ ನದಿಯ ನೀರಿನಿಂದ ಕೆರೆಗಳನ್ನು ತುಂಬಿಸಿ ರೈತರ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಶಾಶ್ವತ ಪರಿಹಾರ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಅದಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಅದು ಅಷ್ಟು ಸುಲಭದ ಕೆಲಸವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ದೇವಲೋಕದ ಗಂಗೆ ಆಕಾಶದಿಂದ ಭೂಮಿಗೆ ಇಳಿದು ಬಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಭದ್ರಾನದಿ ಬೆಟ್ಟವೇರಿ ಬರಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಪ್ರವೇಶ. ದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಸರಕಾರಗಳು ಬರುತ್ತವೆ, ಹೋಗುತ್ತವೆ; ಆದರೆ ನದಿಗಳು ಬೆಟ್ಟಗಳು OSUDJaneranobela (Nations and governments come and go where as rivers and mountains remain forever) ಎಂಬ ನುಡಿಗಟ್ಟು ಆಂಗ್ಲಭಾಷೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಉಬ್ರಾಣಿ-ಅಮೃತಾಪುರ ಯೋಜನೆಯೂ ಅಷ್ಟೇ. ಐದಾರು ಸರಕಾರಗಳು ಬಂದವು ಹೋದವು. ಆದರೆ ಯೋಜನೆಯ ಪ್ರಗತಿ ಕುಂಠಿತವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದ ಸರಕಾರ ಆರಂಭಿಸಿದ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಮುಂದೆ ಬಂದ ಸರಕಾರ ರಾಜಕೀಯ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ರದ್ದುಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಮಾರ್ಪಾಡುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕಳೆದ ಹದಿನೈದು ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 150 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ಈ ಯೋಜನೆಯ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಯಾವುದೇ ಪಕ್ಷದ ಸರಕಾರ ಬಂದರೂ ಸಹಾಯ ಹಸ್ತ ನೀಡಿದರು. ಇದರಿಂದ ಉಬ್ರಾಣಿ ಮತ್ತು ಅಮೃತಾಪುರ ಹೋಬಳಿಗಳ ಸಾವಿರಾರು ಎಕರೆ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ನೀರಿನ ಅನುಕೂಲವಾಗಿದೆ. ಹಿಂದೊಬ್ಬ ಗುರುವಿದ್ದ, ಮುಂದೊಂದು ಗುರಿಯಿತ್ತು ಸಾಗಿತ್ತು ರಣಧೀರರ ದಂಡು ಎಂಬ ಕವಿವಾಣಿಯಂತೆ ಜನಸಮುದಾಯದ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಗೆಲುವು ದೊರೆಯಿತು. ಈ ಯೋಜನೆ ಕಾರ್ಯಗತವಾದ ನಂತರ ಕೆರೆಗಳು ತುಂಬಿ ತುಳುಕುತ್ತಿವೆ. ಬೆಳೆಗಳು ನಳನಳಿಸುತ್ತಿವೆ. ತುಂಬಿದ ಕೊಡ ಹೊತ್ತ ಸೀಮಂತಿನಿಯರಂತೆ ತೋಟಗಳಲ್ಲಿ ಅಡಿಕೆ ಮರಗಳು ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತಿವೆ. ಜನರ ಮುಖದ ಮೇಲೆ ಮಂದಹಾಸ ಅರಳಿದೆ.

ಚನ್ನಗಿರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ತರಳಬಾಳು ಹುಣ್ಣಿಮೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಏಳು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡಿದ್ದ “ಕೆರೆಯಿಂದ ಕೆರೆಗೆ ಪಾದಯಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಪಾಲುಗೊಂಡಿದ್ದ ಜನರನ್ನು ನೋಡುವುದೇ ಒಂದು ಹಬ್ಬವಾಗಿತ್ತು". ಮಹಿಳೆಯರು ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ತುಂಬಿದ ಕೊಡಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತು ಸಡಗರ ಸಂಭ್ರಮದಿಂದ ಮುಂದೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೆ ಬಾಲಕಿಯರು ಹಸುಗೂಸುಗಳನ್ನು ಕಂಕುಳಲ್ಲಿ ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಹಿಂಬಾಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಗಸದಲ್ಲಿ ಗೂಂಜಿಡುವಂತೆ ಕರಡಿ ಮಜಲು, ನಂದಿಧ್ವಜ, ವೀರಗಾಸೆ ನಾನಾ ಜನಪದ ತಂಡಗಳು ಕುಣಿದುಕುಪ್ಪಳಿಸಿದವು. ಎಲ್ಲಕ್ಕೂ ಕಳಸವಿಟ್ಟಂತೆ ಯುವಕರು ಉಟ್ಟ ಉಡುಗೆಯಲ್ಲೇ ನೀರಿಗೆ ಜಿಗಿದು ಈಜಿ ಸಂಭ್ರಮಿಸಿದರು. ಪಾದಯಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಆಕರ್ಷಣೆಯ ಕೇಂದ್ರ ಬಿಂದುವಾಗಿದ್ದ ನಮ್ಮ ಮಠದ ಪಟ್ಟದಾನೆ ಗೌರಿಯೂ ಸಹ ತುಂಬಿದ ಕೆರೆಗಳಲ್ಲಿ ಇಳಿದು ಜಲಕ್ರೀಡೆಯಾಡಿ ಸುಖಿಸಿ ಸಂಭ್ರಮಿಸಿದಳು. ಸಂಜೆಯ ಮಹಾಮಂಟಪದ ಭಾಷಣಗಳಿಗಿಂತಲೂ ದಿನವಿಡೀ ನಡೆದ ಪಾದಯಾತ್ರೆಗಳು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿದ್ದವು. “ತರಳಾ, ಬಾಳು" ಎಂಬ ನಮ್ಮ ಮಠದ ಮೂಲ ಮಂತ್ರ ಅಲ್ಲಿ ಸಾರ್ಥಕ್ಯವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿತು. ಆದರೆ ಹಳ್ಳಿಯ ಜನರು ಒಂದನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು. ಬೆಳಗ್ಗೆ ಎದ್ದೊಡನೆ ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿದ್ದೆ ಎಂದು ಕೇಳಿದರೆ ಬರುವ ಉತ್ತರ ಕೆರೆ ಕಡೆ ಹೋಗಿದ್ದೆ. ಅದರ ಅರ್ಥ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಸೊಬಗನ್ನು ಸವಿಯಲು ಅಲ್ಲ, ತಮ್ಮ ಶರೀರದ ಬಾಧೆಯನ್ನು ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಎಂಬುದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಗೊತ್ತಿರುವ ಸಂಗತಿ. ಕೆರೆಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿದ ಗುಡಿಯೊಳಗೆ ಹೋಗಿ ದೇವರಿಗೆ ಅಡ್ಡಬಿದ್ದರೆ ಸಾಲದು; ಗುಡಿಯೊಳಗೆ ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡುವಾಗ ಇರುವ ಪವಿತ್ರಭಾವನೆ ಕೆರೆಯ ನೀರಿಗೆ ಇಳಿಯುವಾಗಲೂ ಇರಬೇಕು! ಕೆರೆಗಳು ಹಳ್ಳಿಯ ಜನರ ತೀರ್ಥಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಬೇಕು.

ಸರಕಾರ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಜಲಾಶಯಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುವುದು ಅಷ್ಟು ಸುಲಭದ ಕೆಲಸವಲ್ಲ. ನದಿಗಳ ಜೋಡಣೆಯೂ ಸಹ ಅಷ್ಟೇ. ಅಂತಹ ಕನಸುಗಳನ್ನು ಸಾಕಾರಗೊಳಿಸುವುದು ಕಷ್ಟಸಾಧ್ಯ. ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ಹೊರಟಾಗ ಹಣದ ಬಹು ದೊಡ್ಡ ಕೊರತೆಯ ಜೊತೆಗೆ ಅಂತರ ರಾಜ್ಯ ತಂಟೆ ತಕರಾರುಗಳು, ಕಾನೂನು ಸಮರಗಳು ನಡೆಯುವುದನ್ನು ಕಣ್ಣಾರೆ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಇಬ್ಬಾಗವಾದ ನೆರೆಯ ರಾಜ್ಯ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳ ನೀರುಹಂಚಿಕೆ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಕೋಲಾಹಲ ಉಂಟಾಗಿದೆ. ನದಿಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸುವ ದುಃಸಾಹಸಕ್ಕೆ ಕೈಹಾಕುವ ಬದಲು ನದಿಗಳನ್ನು ಕೆರೆಗಳಿಗೆ ಜೋಡಿಸುವ ಕಾರ್ಯ ತುರ್ತಾಗಿ ಆಗಬೇಕಾಗಿದೆ. ರಾಜ್ಯದ ಎಲ್ಲ ಕೆರೆಗಳನ್ನೂ ನದಿಗಳ ನೀರಿನಿಂದ ತುಂಬಿಸುವಂತಾದರೆ ನಾಡು ಸಮೃದ್ಧಿಯಾಗುತ್ತದೆ.

-ಶ್ರೀ ತರಳಬಾಳು ಜಗದ್ಗುರು
ಡಾ|| ಶಿವಮೂರ್ತಿ ಶಿವಾಚಾರ್ಯ ಮಹಾಸ್ವಾಮಿಗಳವರು
ಸಿರಿಗೆರೆ.

ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ 
ಬಿಸಿಲು ಬೆಳದಿಂಗಳು ದಿ: 19.2.2015