ಮಧುರ್ ಮನೋಹರ್ ಅತೀವ್ ಸುಂದರ್ ಯಹ್ ಸರ್ವವಿದ್ಯಾ ಕೀ ರಾಜಧಾನೀ...
ಬಸೀ ಹೈಂ ಗಂಗಾ ಕೇ ರಮ್ಯ ತಟ್ ಪರ್ ಯಹ್ ಸರ್ವವಿದ್ಯಾ ಕೀ ರಾಜಧಾನೀ... 
ಯಹಾಂ ಕೀ ಹೈಂ ಯಹ್ ಪವಿತ್ರ ಶಿಕ್ಷಾ ಕಿ ಸತ್ಯ್  ಪಹಲೇ ಫಿರ್ ಆತ್ಮರಕ್ಷಾ...
ಯಹೀಂ ಫಲೇ-ಫೂಲೇ ಬುದ್ಧ್, ಶಂಕರ್, ಯಹ್ ರಾಜ-ಋಷಿಯೋಂ ಕೀ ರಾಜಧಾನೀ...

ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಈ ಪದ್ಯದ ಭಾವಾರ್ಥ: “ಗಂಗೆಯ ರಮ್ಯವಾದ ದಂಡೆಯಲ್ಲಿರುವ, ಮಧುರ ಮನೋಹರವಾದ, ಅತೀವ ಸುಂದರವಾದ ಈ ಸ್ಥಳ (ಕಾಶೀ) ಎಲ್ಲ ವಿದ್ಯೆಗಳ ರಾಜಧಾನಿ. ಇಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುವ ಪವಿತ್ರವಾದ ಶಿಕ್ಷಣವೆಂದರೆ: ಸತ್ಯ ಮೊದಲು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆ ನಂತರ. ಇಲ್ಲಿಯೇ ಹೂವು-ಹಣ್ಣಾಗಿ ಬೆಳೆದವರು ಬುದ್ದ, ಶಂಕರರು. ಇದು ರಾಜ ಋಷಿಗಳ ರಾಜಧಾನಿ!” ಈ ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿರುವ “ಸತ್ಯ ಮೊದಲು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆ ನಂತರ” ಎಂಬ ಮಾತಿಗೆ ಮಹಾರಾಜ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರನ ಸತ್ಯಸಂಧತೆ ಕಾರಣವೆಂಬುದರಲ್ಲಿ ಸಂಶಯವಿಲ್ಲ. ಈ ಹಿಂದೀ ಪದ್ಯವು ಗಂಗಾ ನದಿಯ ತೀರದಲ್ಲಿರುವ 1,300 ಎಕರೆ ವಿಸ್ತೀರ್ಣವುಳ್ಳ ಕಾಶೀ ಹಿಂದೂ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ “ಕುಲಗೀತೆ”. ಈ ಗೀತೆಯನ್ನು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಎಲ್ಲ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಹಾಡುವ ಪದ್ಧತಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದಿದೆ. ಬೇರಾವ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳಲ್ಲೂ ಈ ರೀತಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಗೀತೆಯನ್ನು ಹಾಡುವ ಪರಿಪಾಠ ಇದ್ದಂತಿಲ್ಲ. ಈ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯವನ್ನು 1916 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದವರು ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಅತ್ಯಂತ ಗೌರವಾದರಗಳಿಗೆ ಪಾತ್ರರಾಗಿದ್ದ ಮಹಾಮನಾ ಪಂಡಿತ್ ಮದನ ಮೋಹನ ಮಾಲವೀಯಜೀಯವರು. ಈ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಕ್ಕೂ ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೂ ಹತ್ತಿರದ ನಂಟಿದೆ. ಇದರ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಛಾನ್ಸಲರ್ ರವರು ಮೈಸೂರಿನ ಮಹಾರಾಜರಾದ ನಾಲ್ವಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ್ ರವರು.

ನಮ್ಮ ಗುರುವರ್ಯರ ಪ್ರೇರೇಪಣೆಯಿಂದ 57 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಾವು ಓದಿದ್ದು ಇದೇ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ, ನಮ್ಮ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಹೊಸ ತಿರುವು ನೀಡಿದ್ದು, ನಮ್ಮ ಬೌದ್ಧಿಕ ವಿಕಾಸಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದ್ದು ಇದೇ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ. 2016 ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಶತಮಾನೋತ್ಸವದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಆಹ್ವಾನಿತರಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ ಮಾತನಾಡಿದ ನಂತರ ಬಂದಿರಲಿಲ್ಲ. ಮತ್ತೆ ಎರಡನೆಯ ಬಾರಿ ಕಳೆದ ತಿಂಗಳು ಎರಡು ವಿಶೇಷ ಉಪನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ ಆಹ್ವಾನ ಬಂದಿದ್ದು ಗೃಹಿಣಿಯರಿಗೆ ತವರು ಮನೆಯಿಂದ ತಾಯಿಯ ಕರೆ ಬಂದಂತಾಗಿತ್ತು. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಸಂಶೋಧಕ ಋಷಿ ರಾಜ್ ಪೋಪಟ್ ಕಿ.ಪೂ 5ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಮಹರ್ಷಿ ಪಾಣಿನಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತ ವ್ಯಾಕರಣ ಸೂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ “ವಿಪ್ರತಿಷೇಧೇ ಪರಂ ಕಾರ್ಯಮ್” ಎಂಬ ಪರಿಭಾಷಾ ಸೂತ್ರಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೀಡಿ 2,500 ವರ್ಷಗಳ ಸುದೀರ್ಘ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ವೈಯಾಕರಣಿಗಳು ಅರ್ಥೈಸಲಾಗದ ಒಗಟನ್ನು ಭೇದಿಸಿರುವುದಾಗಿ ಕಳೆದ ಡಿಸೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಬಿ.ಬಿ.ಸಿ ಗುಲ್ಲು ಮಾಡಿದ್ದು. ಅದನ್ನೇ ನಂಬಿ ಭಾರತದ ಮಾಧ್ಯಮಗಳೂ ಸಹ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ನಲ್ಲಿ ಏನೋ ದೊಡ್ಡ ಸಂಶೋಧನೆಯಾಗಿದೆಯೆಂದು ಸಂಸ್ಕೃತ ವ್ಯಾಕರಣದ ಜ್ಞಾನವಿಲ್ಲದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರು ಭಾವುಕರಾಗುವಂತೆ ಬಿಂಬಿಸಿದ್ದವು. ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಸಂಶೋಧಕ ನೀಡಿರುವ ವಿನೂತನ ಅರ್ಥವು ಹೇಗೆ ಅತಾರ್ಕಿಕ, ಅಸಂಬದ್ಧ ಹಾಗೂ ತಪ್ಪುಗ್ರಹಿಕೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದೆ ಎಂದು ಖಂಡಿಸಿ ಆಂಗ್ಲ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಸುದೀರ್ಘವಾಗಿ ಬರೆದ ನಮ್ಮ ಲೇಖನ ಜಗತ್ತಿನ ಸಂಸ್ಕೃತ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಗಮನ ಸೆಳೆಯಿತು. ಪಾಣಿನಿಯ “ಅಷ್ಟಾಧ್ಯಾಯೀ” ವ್ಯಾಕರಣ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿರುವ ನಾಲ್ಕು ಸಾವಿರ ಸೂತ್ರಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ 1994 ರಷ್ಟು ಹಿಂದೆಯೇ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದ ನಮ್ಮ “ಗಣಕಾಷ್ಟಾಧ್ಯಾಯೀ” ಎಂಬ ತಂತ್ರಾಂಶವನ್ನು (software) ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಮೇಲ್ಬೋರ್ನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ನಡೆದ 9ನೆಯ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಕೃತ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು. 2016 ರಲ್ಲಿ ಈ ತಂತ್ರಾಂಶದ ಹೊಸ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಅಂತರಜಾಲದಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ್ದನ್ನು ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಸಂಶೋಧಕ ಗಮನಿಸಿದ್ದರೆ ಇಂತಹ ಗುರುತರವಾದ ತಪ್ಪನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಈ ಸೂತ್ರದಲ್ಲಿ ಯಾವ ಒಗಟೂ ಇಲ್ಲ. 2,500 ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಪ್ರತಿಭಾನ್ವಿತ ಭಾರತೀಯ ವೈಯಾಕರಣಿಗಳು ನೀಡಿರುವ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ಯಾವ ದೋಷವೂ ಇಲ್ಲ. 

ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಉಪನ್ಯಾಸ ನೀಡಿದ ಮಾರನೆಯ ದಿನ ಶಿವರಾತ್ರಿ(ಫೆಬ್ರವರಿ-18). ಕಾಶಿಯಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಗುರುವರ್ಯರ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಮಠದ ಆತ್ಮೀಯ ಒಡನಾಟವುಳ್ಳ ದಿವಂಗತ ಕಾಂತಿಲಾಲ್ ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಲಾಲ್ ಶಾ ಸಹೋದರರ ಕುಟುಂಬ ಪರಿವಾರದ ಮಕ್ಕಳು ಮೊಮ್ಮೊಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಜೆಯ ಹೊತ್ತು ದೋಣಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗುವಾಗ ಗಂಗಾನದಿಯ ಬಲದಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬಂದ ಹೊಸ ದೃಶ್ಯ “ಟೆಂಟ್ ಸಿಟಿ!” ಪ್ರವಾಸಿಗರಾಗಿ ಬಂದ ಸಿರಿವಂತರಿಗೆ ಸ್ಟಾರ್ ಹೋಟೆಲ್ಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವಂತೆ ವಾಸಿಸಲು ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ಸೌಲಭ್ಯವುಳ್ಳ ಟೆಂಟ್ ಗಳ ಬಾಡಿಗೆ ದಿನಕ್ಕೆ 10 ರಿಂದ 20 ಸಾವಿರ ರೂ. ಮರಳು ದಿಣ್ಣೆಯ ಮೇಲಿರುವ ಈ ಆಕರ್ಷಕ ಟೆಂಟ್ ಗಳು  ಗಂಗೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಹ ಬಂದಾಗ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಪ್ರವಾಹ ತಗ್ಗಿದಾಗ ಮತ್ತೆ ಮೈದಾಳುತ್ತವೆ. ಭಾರತೀಯ ಕಾವ್ಯ ಮೀಮಾಂಸೆಯಲ್ಲಿ ಬರುವ “ಗಂಗಾಯಾಂ ಘೋಷಃ” (ಗಂಗೆಯಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿ) ಎಂಬ ಪದಪುಂಜ ನೆನಪಾಯಿತು. ಗಂಗಾನದಿಯ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿ ಇರಲು ಹೇಗೆ ಸಾಧ್ಯ? ಈ ಪದಗಳ “ಅಭಿಧಾ” ಅರ್ಥವನ್ನು ಅಂದರೆ ವಾಚ್ಯಾರ್ಥವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸದೆ “ಗಂಗೆಯ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ಹಳ್ಳಿ” (ಗಂಗಾತಟೇ ಘೋಷಃ) ಎಂಬ ಲಕ್ಷಣಾರ್ಥವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸಕರು ಮಾಡುವ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ.

ದಶಾಶ್ವಮೇಧ್ ಘಾಟ್ ತಲುಪಿದಾಗ ಕಂಡು ಬಂದ ಮನಮೋಹಕ ದೃಶ್ಯ: “ಗಂಗಾರತಿ”! ನಾವು ಓದುವ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಕಳೆದ ಹತ್ತಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಇದು ಆರಂಭವಾಗಿ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಕಾಶೀ ವಿಶ್ವನಾಥನ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸುವ ಯಾತ್ರಿಕರ ಸಂಖ್ಯೆ ನೂರಾರು ಕೋಟಿ ದಾಟಿದೆ. ಅಂಗಡಿ ಮುಂಗಟ್ಟುಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಕಿರಿದಾದ ಗಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ದುರ್ಗಮವಾಗಿದ್ದ ದೇವಾಲಯದ ಪರಿಸರ ಈಗ ವಿಶಾಲವಾಗಿ ನವೀಕರಣಗೊಂಡು ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತಿದೆ.  ಅಸ್ಸಿ ಘಾಟ್ ನಿಂದ ದಶಾಶ್ವಮೇಧ ಘಾಟಿನತ್ತ ಗಂಗಾ ನದಿಯ ಮೇಲೆ ದೋಣಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗುವಾಗ ನಮ್ಮ ಸ್ಮೃತಿಪಟಲದಲ್ಲಿ ಹಳೆಯ ನೆನಪುಗಳ ದೋಣಿ ತೇಲುತ್ತಿತ್ತು! ಒಂದೆಡೆ ದಶಾಶ್ವಮೇಧ ಘಾಟ್ ನಲ್ಲಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ದಿನನಿತ್ಯ ಸಂಜೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಮಂಗಳಕರವಾದ “ಗಂಗಾರತಿ”! ಅದರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿಯೇ ಇರುವ ಮಣಿಕರ್ಣಿಕಾ ಘಾಟ್ ನಲ್ಲಿ ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಧಗಧಗಿಸಿ ಉರಿಯುತ್ತಾ ಬಂದಿರುವ ಶವಗಳ ಚಿತೆಯ ದಾರುಣ ದೃಶ್ಯ! ಗಂಗಾರತಿ ನಂದಿದರೂ ಈ ಚಿತಾಗ್ನಿ ನಂದುವುದಿಲ್ಲ! ನಮ್ಮ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ನೆರವಾದ, ಕಾಲಗರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅಡಗಿ ಹೋದ ಕಾಶಿಯ ಹಿರಿಯ ಜೀವಗಳನ್ನು ನೆನೆಸಿಕೊಂಡು ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸು ವ್ಯಾಕುಲಗೊಂಡಿತು. ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದ ನೂರಾರು ದೋಣಿಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ಶ್ರದ್ಧಾಳುಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶೀ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಬದುಕಿನ ವಾಸ್ತವತೆಯ ಈ ದಾರುಣ ದೃಶ್ಯದತ್ತ ಗಮನ ಹರಿಸಿದಂತೆ ಕಾಣಲಿಲ್ಲ! ಭಾರತೀಯ ಶ್ರದ್ಧಾಳುಗಳು ಕೆಲವರು ತಾವಿದ್ದ ದೋಣಿಗಳಲ್ಲಿಯೇ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಣತೆ ಹಚ್ಚಿ ಆರತಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರೆ, ವಿದೇಶೀ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಕೈಯಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಮರಾ ಹಿಡಿದು ಗಂಗಾರತಿ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ಕ್ಲಿಕ್ಕಿಸುತ್ತಿದ್ದರು! ಇನ್ನು ಕೆಲವರು ಕೈಯಲ್ಲಿ ಮದ್ಯದ ಬಾಟಲಿಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದು ಗುಟುಕರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು!

ಶ್ರದ್ಧಾಳು ಭಕ್ತರಿಗೆ ಗಂಗೆ ಕೇವಲ ಒಂದು ನದಿಯಲ್ಲ; ಒಬ್ಬ ತಾಯಿಯಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತಾಳೆ. ತಾಯ ಮಡಿಲಲ್ಲಿ ಮಲಗಿದ ಮಗುವಿನಂತೆ ಭಾವುಕರಾಗಿ ಕಣ್ಮುಚ್ಚಿ ತಮ್ಮೆಲ್ಲ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಬೇಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. “ಗಂಗಾ ಮೈಯಾ ಕೀ ಜೈ ಹೋ!” ಎಂದು ಕೂಗಿ ಕೈ ಮುಗಿದು ನಮಸ್ಕರಿಸುವ ಶ್ರದ್ಧಾಳು ಭಕ್ತರ ಭಾವನೆಗಳು ಅದೇ ನದಿಯಲ್ಲಿ ದೋಣಿಯೊಳಗೆ ಕುಳಿತು ವಿಹರಿಸುವ ವಿದೇಶೀ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಗೋಚರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಇನ್ನು ಅವರ ಕೈಯಲ್ಲಿರುವ ನಿರ್ಜೀವಿ ಕ್ಯಾಮರಾದ ಕಣ್ಣು ಶ್ರದ್ಧಾಳು ಯಾತ್ರಿಕರ ಹೃದಯದಲ್ಲಿರುವ ಭಕ್ತಿ-ಭಾವಗಳನ್ನು ಸೆರೆ ಹಿಡಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವೇ?

-ಶ್ರೀ ತರಳಬಾಳು ಜಗದ್ಗುರು
ಡಾ|| ಶಿವಮೂರ್ತಿ ಶಿವಾಚಾರ್ಯ ಮಹಾಸ್ವಾಮಿಗಳವರು
ಸಿರಿಗೆರೆ.

ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ 
ಬಿಸಿಲು ಬೆಳದಿಂಗಳು ದಿ.9-3-2023.

मधुर मनोहर अतीव सुंदर
यह सर्व विद्या की राजधानी…….
बसी है गंगा के रम्य तट पर
यह सर्व विद्या की राजधानी……
यहाँ की है यह पवित्र शिक्षा कि
सत्य पहले फिर आत्म रक्षा…..
यही फूले फले बुद्ध शंकर,
यह राज ऋषियों की राजधानी……..

हिंदी में इस पद्य का भावार्थ -" गंगा के तट पर रहा मधुर मनोहर अतीव सुंदर यह स्थान (काशी ) सब विद्याओं की राजधानी है | यहाँ मिलने वाला पवित्र शिक्षण कहें तो सत्य पहले आत्मरक्षा बाद में | यहीं फूले फले थे बुद्ध और शंकर | यह राज ऋषियों की राजधानी है | इस कविता में रहे सत्य पहले आत्मरक्षा बाद में, इसमें कोई संदेह नहीं कि महाराजा हरिश्चंद्र की सत्यसंधता ही इसका कारण है | यह हिंदी पद्य गंगा तट पर रहे काशी हिंदू विश्वविद्यालय का “कुलगीत” है | इस गीत को विश्वविद्यालय के सभी कार्यक्रमों के आरंभ में एक साथ मिलकर गाने की प्रथा चली आ रही है | और अन्य विश्वविद्यालयों में इस तरह का निर्दिष्ट गीत गाने की प्रथा नहीं है | इस विश्वविद्यालय की स्थापना 1916 में महात्मा गांधी जी के अत्यंत गौरव और आदर के पात्र रहे महामना पंडित मदन मोहन मालवीय जी ने की थी| इस विश्वविद्यालय का और कर्नाटक के साथ निकट संबंध है | इसका कारण है कि इसके सर्वप्रथम चांसलर थे मैसूर के महाराजा नालवड़ी कृष्णराजा ओडेयर |

हमारे गुरुवर्य के प्रेरणा से 57 साल के पहले हमने इसी विश्वविद्यालय में पढ़ा था | हमारे विद्यार्थी जीवन में नया मोड़ देने वाला और हमारे बौद्धिक विकास का कारण भी यही विश्वविद्यालय है | 2016 में शतमानोत्सव के संदर्भ में आह्वानित होकर,भाग लेकर आशीर्वचन देने के बाद फिर नहीं आए थे | और दूसरी बार पिछले महीने विशेष उपन्यास देने के लिए जब विश्वविद्यालय से आह्वान आया तब गृहिणियों को अपने मायके से माँ की पुकार आने जैसी थी| इसका कारण कैंब्रिज विश्वविद्यालय के संशोधक ऋषि राजपोपट ने पाणिनीय के संस्कृत व्याकरण सूत्रों में से एक “विप्रतिषेधे परं कार्यम् “ सूत्र का नया अर्थ देकर 2500 वर्षों से सुदीर्घ कालावधि में भारतीय वैयकारणविदों से न सुलझानेवाली अबूझ पहेली को भेद किया है, पिछले दिसंबर में बीबीसी ने इसका शोर मचाया था | उसे ही मानकर भारत के माध्यमों ने कैंब्रिज में कोई बहुत बड़ा संशोधन हुआ है समझकर संस्कृत व्याकरण का ज्ञान न रहे आम जनता भावुक होने जैसे प्रतिबिंबित किया था | उस संदर्भ में कैंब्रिज संशोधक से दिया हुआ विनूतन अर्थ कैसे अतार्किक,असंबद्ध एवं गलतफहमी से मिला हुआ है | इसे गलत साबित करके अंग्रेजी में हमसे लिखा हमारा लेख ने विश्व के संस्कृत विद्वानों का ध्यान आकर्षित किया था | पाणिनि की “अष्टाध्यायी” व्याकरण ग्रंथ में रहे 4000 सूत्रों के आधार से 1994 से पहले सिद्ध किया हुआ “गणकष्टाध्यायी” नामक तंत्रांश को आस्ट्रेलिया के मेलबोर्न विश्वविद्यालय में हुए नौवें विश्व संस्कृत सम्मेलन में हमसे प्रस्तुत किया गया था | 2016 में इस तंत्रांश की नई आवृत्ति को अंतर्जाल में प्रसारित किए हुए अंश को देखा होता तो कैंब्रिज संशोधक ऐसा महापराध नहीं करता था | इस सूत्र में कोई पहेली नहीं है| 2500 वर्षों से भारतीय व्याकरण विद्वानों ने जो व्याख्यान दिया है उसमें कोई दोष भी नहीं है |

विशेष उपन्यास देने के दूसरे दिन शिवरात्रि थी | काशी में हमारे पूजनीय गुरुवर्य के ज़माने से मठ से आत्मीय संबंध रखने वाले परिवारों के बच्चों और पोतों के साथ संध्या के समय गंगा नदी की नाव में जाते समय गंगा नदी के दाहिने तट पर दिखाया गया नया दृश्य “टेंट सिटी” | यात्री बनकर आए रईसों को स्टार होटलों जैसे ठहरने के लिए अत्याधुनिक सुविधाजनक टेंटों का किराया 1 दिन के लिए 10000 से ₹20000 थे | भारतीय काव्यमीमांसा में आया “गंगायां घोष : (गंगा में गाँव ) नामक पदपुंज की याद आई | गंगा के पानी में कैसे गांव रह सकता है? इन शब्दों का “अभिधा” अर्थ को माने वाच्यार्थ को न ग्रहण करके “गंगा के तट पर रहा गांव” (गंगातटे घोष :)नामक लक्षणार्थ को ग्रहण करना चाहिए- यह काव्यमीमांसकों का विश्लेषण है |

दशाश्वमेध घाट पहुँचने पर दिखा मनमोहक दृश्य “गंगारती” |हमारे पढ़ाई के समय यह नहीं था| पिछले 10 वर्षों से यह आरंभ होकर विश्वाद्यन्त काशी आने वाले धार्मिक श्रद्धालुओं की संख्या करोड़ों पार कर चुकी है | अस्सी घाट से दशाश्वमेध घाट तक गंगा नदी की नाव में विहार करते समय हमारे स्मृति पटल में पुरानी यादों की नाव तैर रही थी |एक ओर दशाश्वमेध घाट पर हाल ही में आरंभ हुई “गंगारती”! उसके बगल में रही मणिकर्णिका घाट में हजारों वर्षों से भयानक रूप से जल रही लाशों की चिता का दारूण दृश्य | गंगारती बुझने पर भी यह नहीं बुझती | हमारे विद्यार्थी जीवन में साथ दिए,कालगर्भ में छिपे गए कई वरिष्ठ जीवियों को याद कर हमारा मन व्याकुल हुआ | आस-पास के नावों में श्रद्धालुओं को और विदेशी पर्यटकों के जीवन की वास्तविकता के इस दारुण दृश्य की तरफ उनका ध्यान न गया हो ऐसा लगा ! भारतीय श्रद्धालु लोग जिस नाव में थे वहीं हाथ में दिया जला के आरती कर रहे तो,विदेशी प्रवासी लोग हाथ में कैमरा पकड़े क्लिक कर रहे थे | और कुछ लोग हाथ में शराब की बोतल पकड़े घूँट रहे थे |

”गंगा मैया की जय हो” कहकर पुकारते, हाथ जोड़कर नमस्कार करने वाले श्रद्धालु भक्तों की भावनाएँ उसी नदी के नाव पर बैठकर विहार करने वाले विदेशी प्रवासी की आंखों को यह नहीं दिखता है| और उसके हाथ में रहा कैमरा उन भावनाओं को क्या जकड़ सकता है?

श्री तरलबालु जगदगुरु
डॉ। शिवमूर्ति शिवाचार्य महास्वामीजी
सिरिगरे, (धूप - चांदनी )9 मार्च,2023, गुरुवार

“மதுர் மனோஹர் அதீவ் ஸுந்தர்
    யஹ் ஸர்வவித்யா கீ ராஜதானீ
பஸீ ஹைம் கங்கா கே ரம்ய தட் பர்
    யஹ் ஸர்வ வித்யா கீ ராஜதானீ
யஹாம் கீ ஹைம் யஹ் பவித்ர சிக்ஷா
    கி ஸத்ய பஹலே பிர் ஆத்மரக்ஷா
யஹீர் பலே பூலே புத் சங்கர்
    யஹ் ராஜ ருஷியோம் கீ ராஜதானீ”

    ஹிந்தி மொழியிலுள்ள இக்கவிதையின் பொருள் “அழகிய கங்கைக் கரையிலுள்ள இனிய, மனதை ஈர்க்கவல்ல, மிக அழகிய இந்தத்தலம் (காசீ) எல்லாக் கலைகளின் தலைநகரமாகும். இங்கு பெறும் புனிதமான கல்வி எனின், முதலில் சத்தியமாகும். பிறகு தன்னைக் காப்பாற்றிக் கொள்வது ஆகும். புத்தரும், சங்கரரும் இங்கேயே பூத்துப் பழுத்து வளர்ந்தவர்கள் ஆவார்கள். இது ராஜரிஷிகளின் தலைநகரமாகும். இந்தக் கவிதையிலுள்ள முதலில் சத்தியம், அதன் பிறகு தன்னைக் காப்பாற்றிக் கொள்ளுதல் என்னும் கூற்றிற்குப் பேரரசன் ஹரிச்சந்திரனின் உண்மையிலிருந்து பிறழாமை என்பதுதான் காரணம் என்பதில் ஐயம் இல்லை. இந்த ஹிந்திக்கவிதை கங்கைக் கரையிலுள்ள 1300 ஏக்கர் பரப்பளவில் அமைந்துள்ள காசீ ஹிந்து பல்கலைக் கழகத்தின் குலகீதையாக அமைந்துள்ளது. இப்பாடலைப் பல்கலைக்கழகத்தில் நடைபெறும் எல்லா நிகழ்ச்சிகளின் தொடக்கத்தில் அனைவரும் சேர்ந்து பாடும் முறையானது உள்ளது. வேறு எந்தப் பல்கலைக் கழகத்திலும் இவ்வாறு உறுதி செய்யப்பட்டுள்ள பாடலைப் பாடும் முறை இருப்பதாகத் தெரியவில்லை. இப்பல்கலைக்கழகத்தை 1916ல் மகாத்மா காந்தியின் நன்மதிப்பைப் பெற்றிருந்த பண்டிட் மதன்மோஹன் மாளவியா அவர்கள் தோற்றுவித்தார். இந்தப் பல்கலைக் கழகத்திற்கும், கர்நாடகாவிற்கும் நெருங்கிய தொடர்பு உள்ளது. இதன் முதல் வேந்தராக (Chancellor)  மைசூர் மஹாராஜா நால்வடி கிருஷ்ணராஜ உடையார் திகழ்ந்தார்.

    நம் குரு அவர்களின் ஊக்கத்தினால் 57 ஆண்டுகளுக்கு முன்பு இதே பல்கலைக்கழகத்தில் நாம் பயின்றோம். இது நம் மாணவப் பருவத்து வாழ்க்கைக்குப் புதியதொரு திருப்பத்தை அளித்தது. இப்பல்கலைக்கழகம் நம் அறிவு வளர்ச்சிக்கும் காரணமாக விளங்கியது. 2016ல் நடைபெற்ற நூற்றாண்டு விழாவின் பொழுது அவர்களால் அழைக்கப்பட்டு, பங்கேற்றுப் பேசியபிறகு இங்கு வரவில்லை. பிறகு இரண்டாம் முறையாக சென்ற மாதம் இரு சிறப்புச்சொற்பொழிவுகளை வழங்குமாறு பல்கலைக்கழகத்திலிருந்து அழைப்பு வந்திருந்தது. இது இல்லத்தரசிகளுக்குத் தாய் வீட்டிலிருந்து தாயின் அழைப்பு வந்ததனைய இருந்தது. கேம்ப்ரிட்ஜ் (Cambridge) பல்கலைக்கழகத்தின் ஆராய்ச்சியாளர் ரிஷிராஜ் போபட், கி.மு.5ஆம் நூற்றாண்டில் மஹரிஷி பாணினியின் இலக்கணச் சூத்திரங்களில் ஒன்றான “விப்ரதிஷேதே பரம் கார்யம்” என்னும் பரிபாஷை சூத்திரத்திற்குப் புதிய பொருளைக் கூறி 2500 ஆண்டுகளைக் கொண்ட நீண்ட காலத்தில் பாரதத்திலிருந்த இலக்கணப்புலமை பெற்று இருந்தவர்களும் புரிந்து கொள்ளவியலாத புதிரை விடுவித்து இருப்பதாகக் கடந்த டிசம்பர் திங்களில் பி.பி.சி செய்தியைப் பரப்பியதுதான் இதற்குக் காரணமாகும். அதனை நம்பி நம் நாட்டிலிருந்த ஊடகங்களும் கேம்ப்ரிட்ஜ்ல் ஏதோ  பெரியதொரு ஆராய்ச்சி நடைபெற்று இருக்க வேண்டுமென்று, வடமொழி இலக்கணத்தின் அறிவற்ற பொதுமக்கள் பரவசப்படும் அளவிற்கு விவரித்தன. அந்தச் சமயத்தில் கேம்ப்ரிட்ஜ் ஆராய்ச்சியாளர் அளித்துள்ள புதிய பொருளானது எப்படி தர்க்கத்திற்கு எதிரானது, தொடர்பற்றது மற்றும் தவறாகப் பொருள் உணர்ந்து கொள்ளப்பட்டுள்ளது எனக் கண்டித்து ஆங்கிலத்தில் நாம் எழுதிய நீண்ட கட்டுரையானது உலகிலுள்ள வடமொழி வல்லுனர்களின் கவனத்தை ஈர்த்தது. பாணினியின் “அஷ்டாத்யாயீ” என்னும் இலக்கண நூலிலுள்ள நாலாயிரம் ஸுத்திரங்களை அனுசரித்து 1994ற்கு முன்பே தயாரித்திருந்த நம்முடைய “கணகாஷ்டாத்யாயீ” என்னும் மென்பொருள்  (Software)  ஆஸ்திரேலியாவிலுள்ள மெல்போர்ன் பல்கலைக்கழகத்தில் நடைபெற்ற ஒன்பதாம் வடமொழி ஸம்மேளனத்தில் வெளியிடப்பட்டது. 2016ல் இந்த மென்பொருளின் புதிய பதிப்பை வலைத்தளத்தில் வெளியிட்டதைக் கேம்ப்ரிட்ஜ் ஆராய்ச்சியாளர் கவனித்திருந்தால் இத்தகைய பெரிய தவறினைச் செய்திருக்க வியலாது. இந்தச் சூத்திரத்தில் எந்தப் புதிரும் இல்லை. 2500 ஆண்டுகளாக புலமை பெற்ற, திறமையான நம் நாட்டைச் சேர்ந்த இலக்கண விற்பன்னர்கள் அளித்துள்ள  விளக்கவுரையில் எந்தத் தவறும் இல்லை

பல்கலைக்கழகத்தில் சிறப்புச் சொற்பொழிவு ஆற்றிய மறுநாள் சிவராத்திரி அனுசரிக்கப்பட்டது. (டிசம்பர் 18) காசியில் நம் குரு அவர்களின் காலத்திலிருந்தே மடத்துடன் நெருங்கிய தொடர்பு கொண்டிருந்த காந்திலால் மற்றும் சாந்திலால் ஷா குடும்பத்தைச் சார்ந்த அனைவரும் பேரக் குழந்தைகளுடன் மாலை நேரத்தில் படகில் சென்று கொண்டிருந்தபொழுது கங்கை நதியின் வலது தீரத்தில் தென்பட்ட புதிய காட்சி “டென்ட்ஸிடி” என்பதாகும். பயணிகளாக வந்துள்ள செல்வந்தர்களுக்கு ஸ்டார் ஹோட்டல்களில் இருப்பதைப் போன்றே, தங்குவதற்கு மிகவும் நவீன வசதிகளுடன் கூடியதாக இது விளங்குகிறது. இந்த டென்ட்களின் வாடகை ஒரு நாளைக்கு 10 ஆயிரத்திலிருந்து 20 ஆயிரம் ரூபாய் வரையிலுள்ளது. மண்திட்டின் மீதுள்ள மனத்தை ஈர்க்கும் இந்த டென்ட்கள், கங்கையில் வெள்ளம் வரும்பொழுது இருப்பதில்லை. வெள்ளம் வடிந்த பிறகு மீண்டும் உருப்பெறுகின்றன. பாரதநாட்டில் காவிய மீமாம்ஸையில் வரும் “கங்காயாம் கோஷ” (கங்கையில் கிராமம்) என்னும் சொற்றொடர் நினைவிற்கு வந்தது. கங்கையின் நீரில் கிராமம் எப்படி இருக்க வியலும்? இச்சொற்களின் நேரான பொருளை உணர்ந்து கொள்ளாமல் “கங்கைக் கரையிலுள்ள கிராமம்“ (கங்காதடே கோஷ) என்னும் இலட்சணப் பொருளை உணர்ந்து கொள்ள வேண்டுமென்று காவிய மீமாம்ஸகர்கள் விவரித்துள்ளனர்.

தசாச்வமேத காட்டைச் சென்றடைந்த பொழுது “கங்கா ஆரதி” மனத்தை ஈர்க்கவல்ல காட்சியாகத் திகழ்ந்தது. நாம் படித்துக் கொண்டிருந்த காலத்தில் இது இருக்கவில்லை. கடந்த சில ஆண்டுகளாக இது தொடங்கப்பட்டு நாடு முழுவதிலுமிருந்து காசி விசுவநாதனைத் தரிசிக்க வரும் பயணிகளின் எண்ணிக்கை நானூறு கோடியைத் தாண்டியுள்ளது. கடைகளின் முன்கட்டின் நடுவில் சிறிய சந்தில் நுழையவியலாதவாறு இருந்த கோயிலின் சூழல், இப்பொழுது அகலப்படுத்தப்பட்டு, புதுப்பிக்கப்பட்டு, பயணிகளை மிகுதியாக ஈர்க்கும் அளவிற்கு அமைந்துள்ளது. அஸ்ஸி காட்டிலிருந்து தசாச்வமேத காட்டிற்கு அருகில் கங்கை நதியில் படகில் சென்று கொண்டிருந்த பொழுது நம் நினைவுப் படலத்தில் பழைய நினைவுகளின் படகு மிதந்து கொண்டிருந்தது. தசாச்வமேத காட்டில் ஓரிடத்தில் அண்மைக்காலமாக நாள்தோறும், மாலைநேரத்தில் மங்கலகரமான “கங்கா ஆரதி” நடைபெற்றுக் கொண்டுள்ளது. அதன் அருகிலேயே உள்ள மணிகர்ணிகா காட்டில், ஆயிரக்கணக்கான ஆண்டுகளாக சிதையில் தகதகவென எரிந்து கொண்டுள்ள பிணங்களின் அச்சத்தை அளிக்கவல்ல காட்சியும் தென்படுகிறது. கங்கா ஆரதி அணைந்தாலும், இந்தச் சிதை அணையாது. நம் மாணவப் பருவ வாழ்க்கையில் உதவிபுரிந்த, கால கர்ப்பத்தில் புதைந்துவிட்ட காசியின் மேன்மையானவர்களைக் குறித்து எண்ணியவாறு நம்மனம் துயருற்றது. அருகிலே நூற்றுக்கணக்கான படகுகளில் இருந்த சிரத்தை நம்பிக்கையுடன் கூடியவர்களும் மற்றும் அயல் நாட்டுப் பயணிகளும் வாழ்க்கையின் கண்கூடான உண்மையாக உள்ள இந்த அச்சம் அளிக்கவல்ல காட்சியில் கவனத்தைச் செலுத்தியவர்களாகத் தெரியவில்லை. நம் நாட்டைச் சேர்ந்த சிரத்தை நம்பிக்கை உடைய சிலர், தாம் இருந்த படகுகளில் இருந்தவாறே கையில் அகல்விளக்கில் ஆரத்தி எடுத்துக் கொண்டிருந்தனர். அயல்நாட்டுப் பயணிகள் கையில் புகைப்படக் கருவியை வைத்துக் கொண்டு கங்கா ஆரத்தியைக் “க்ளிக்” செய்து கொண்டு இருந்தனர். சிலர் கைகளில் மதுக்குப்பிகளை வைத்துக் கொண்டு மெல்லமெல்லப் பருகிக் கொண்டிருந்தனர்.

    சிரத்தை, நம்பிக்கையுடன் கூடிய பக்தர்களுக்குக் கங்கை வெறும் ஒரு நதியன்று. அவள் ஒரு தாயாகக் காட்சி தருகிறாள். தாயின் மடியில் உறங்கும் குழந்தையைப் போல, பரவசமடைந்து, கண்களை மூடியவாறு தங்களுடைய துன்பங்கள் அனைத்தையும் அகற்றுமாறு வேண்டிக் கொள்கின்றனர்.

    “கங்கா மையா கீ ஜை ஹோ” என முழங்கி கைகூப்பி வேண்டிக் கொள்ளும் நம்பிக்கையுடைய பக்தர்களின் உணர்வுகள், அதே நதியில் படகிலே அமர்ந்து, மகிழ்ச்சியில் திளைக்கும் அயல்நாட்டுப் பயணிகளின் கண்களுக்குப் புலப்படுவதில்லை. இவ்விதம் இருக்கும் பொழுது, அவர்களின் கையிலுள்ள உயிரற்ற, நிழற்படக் கருவியின் கண்ணால் நம்பிக்கை உள்ள பயணிகளின் இதயத்திலுள்ள பக்தி உணர்வுகளைச் சிறை பிடிக்க வியலுமோ?

- ஸ்ரீ தரளபாளு ஜகத்குரு
டாக்டர் சிவமூர்த்தி சிவாசார்ய மஹாசுவாமிகள்
ஸிரிகெரெ
“விஜய கர்நாடக” 

9.3.2023