"ಮಳೆ ನಿಂತರೂ ಮರದ ಹನಿ ನಿಲ್ಲಲಿಲ್ಲ” ಎನ್ನುವ ಗಾದೆ ಮಾತಿನಂತೆ ನೇಪಾಳದಿಂದ ಹಿಂತಿರುಗಿ ಬಂದು ಒಂದು ವಾರದ ಮೇಲಾದರೂ ಅಲ್ಲಿಯ ನೆನಪುಗಳು ಮರುಕಳಿಸುತ್ತಲೇ ಇವೆ. ನೇಪಾಳದ ಜನರೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡುವಾಗ ಅವರ ನಡೆನುಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಗೋಚರಿಸಿದ ಭಾರತೀಯ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಕುರಿತು ಹಿಂದಿನ ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ. ರಾಜಧಾನಿ ಕಠ್ಮಂಡುವಿನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಏಷಿಯಾ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಶೃಂಗ ಸಭೆಗೆ ವಿಭಿನ್ನ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಂದ ಬಂದವರೆಲ್ಲರೂ ಸೆಲೆಬ್ರಿಟಿಗಳೇ ಆಗಿದ್ದರಿಂದ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಭದ್ರತಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಸಮ್ಮೇಳನದ ಬಿಡುವಿನ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಭದ್ರತಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಹಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಯೊಬ್ಬರು ನಮ್ಮನ್ನು ನೋಡಿ ಹತ್ತಿರ ಬಂದು ತಲೆಬಾಗಿ ನಮಸ್ಕರಿಸಿದರು. ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಆರಂಭವಾದ ಅವರ ನಮ್ಮ ಸಂಭಾಷಣೆ ಕೆಲಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿಯೇ ಆತ್ಮೀಯತೆಯ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಅಣ್ಣಂದಿರು. ತಂದೆಯ ಮರಣಾನಂತರ ಪಿತ್ರಾರ್ಜಿತ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಭಾಗ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಇದ್ದರೂ ವಿಶ್ವಾಸದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ಇಬ್ಬರು ಅಕ್ಕಂದಿರ ಮದುವೆಯಾಗಿದೆ. 85 ವರ್ಷದ ತಾಯಿ ಅವರೊಡನೆ ಇದ್ದಾಳೆ ಎಂಬ ಸಂಗತಿ ತಿಳಿಯಿತು. ಎಲ್ಲ ತಾಯಂದಿರಿಗೂ ಕಿರಿಯ ಮಗನ ಮೇಲೆ ಬಹಳ ಪ್ರೀತಿ ಇರುತ್ತದೆಯೆಂಬ ಲೋಕಾನುಭವದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ "ತಾಯಿ ಕಿರಿಯ ಮಗನಾದ ನಿಮ್ಮ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿದ್ದಾಳೆಯೇ?” ಎಂಬ ನಮ್ಮ ಉದ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಅವರು ದನಿಗೂಡಿಸಲಿಲ್ಲ. "ನಹೀಂ ಸ್ವಾಮೀಜೀ! ಮೈಂ ಮಾ ಕೇ ಆಶ್ರಯ್ ಮೇಂ ಹೂಂ! (ನಾನು ತಾಯಿಯ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿದ್ದೇನೆ)” ಎಂದು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದರು. ತನ್ನ ಮೇಲೆ ತಾಯಿಗಿರುವ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ನೆನೆಸಿಕೊಂಡು ತುಂಬಾ ಭಾವುಕರಾದರು! ತಾಯಿಯ ಮೇಲೆ ಅವರಿಗಿರುವ ಮಾತೃಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಂಡು ಅವರನ್ನು ಹಾಗೆ ಕೇಳಬಾರದಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ನಮಗೆ ಮುಜುಗರ ಉಂಟಾಯಿತು.

ನೇಪಾಳಿಗಳ ಕೌಟುಂಬಿಕ ಜೀವನ ಭಾರತೀಯರಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿಲ್ಲ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಅಲ್ಲಿಯ ಆಧುನಿಕ ನೇಪಾಳಿ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದ ಶ್ರೀ ಗುರುಪ್ರಸಾದ್ ಮೈನಾಲಿಯವರ ಒಂದು ಸಣ್ಣಕತೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಕಥೆಯ ಸಾರಾಂಶ ಹೀಗಿದೆ:

ಅವನೊಬ್ಬ ಸಾಮಾನ್ಯ ರೈತ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವನು. ಕಡುಬಡತನದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ಅವನ ಹೆಸರು ದೇವೀರಮಣ. ಸುಭದ್ರೆಯನ್ನು ಸಹಧರ್ಮಿಣಿಯಾಗಿ ಕೈಹಿಡಿದ ಮೇಲೆ ಅವನ ಅದೃಷ್ಟ ಖುಲಾಯಿಸಿತು. ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಲಕ್ಷ್ಮಿಯೇ ಅವನ ಮನೆಗೆ ಬಂದಂತಾಯಿತು. ತುಂಬಾ ಶ್ರೀಮಂತನಾದ. ಆದರೇನಂತೆ ಬಹಳ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೂ ಮಕ್ಕಳಾಗಲಿಲ್ಲ. ಧನಿಕನಾದರೂ ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದ ನಿರ್ಧನಿಕ ಎನಿಸಿತು ಅವನಿಗೆ. ಅನೇಕ ಧರ್ಮಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ. ಊರ ಜನರ ಉಪಯೋಗಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದು ಸಮುದಾಯ ಭವನವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿಕೊಟ್ಟ. ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಒಳ್ಳೆಯ ರಸ್ತೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಿದ. ಪಶುಪತಿನಾಥನಿಗೆ ದಂಪತಿಗಳು ದೀಪ ಬೆಳಗಿ ವಿಶೇಷ ಅರ್ಚನೆ ಮಾಡಿಸಿದರು. ಹರಿವಂಶ ಪುರಾಣ ಪಠಣ ಮಾಡಿಸಿದರು. ಆದರೂ ಸುಭದ್ರೆಗೆ ತಾಯಿಯಾಗುವ ಸೌಭಾಗ್ಯ ಒದಗಿ ಬರಲಿಲ್ಲ. ಬೇರೊಂದು ಮದುವೆಯಾದರೆ ಮಕ್ಕಳಾಗುವುದಾಗಿ ಜೋತಿಷಿಗಳು ದೇವೀರಮಣನಿಗೆ ಭವಿಷ್ಯ ನುಡಿದರು. ಇದಕ್ಕೆ ಸುಭದ್ರೆ ಒಪ್ಪುವಳೇ? ಗಂಡನ ಕಷ್ಟ-ಸುಖಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಸಮರ್ಪಿಸಿಕೊಂಡವಳು ಅವಳು. ಕೈಯಲ್ಲಿ ಕಾಸಿಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ ಕೈಹಿಡಿದ ಸುಭದ್ರೆಯ ಕೈಗುಣದಿಂದ ಶ್ರೀಮಂತನಾದ ತಾನು ಅವಳನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಿ ಬೇರೊಬ್ಬಳನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗುವುದಾದರೂ ಹೇಗೆ? ದೇವೀರಮಣ ಗೊಂದಲಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದ.

ಫಾಲ್ಗುಣ ಮಾಸ. ಕೊರೆಯುವ ಶೀತದ ಗಾಳಿ ಬೀಸುತ್ತಿತ್ತು. ದೇವೀರಮಣ ನವ ವಧುವಿನೊಂದಿಗೆ ಹಸೆ ಮಣೆಯ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತಿದ್ದನು. ಪುರೋಹಿತರು ವೇದಮಂತ್ರಗಳನ್ನು ಪಠಿಸುತ್ತಾ ಉರಿವ ಅಗ್ನಿಗೆ ಆಜ್ಯವನ್ನು ಸುರಿಯುತ್ತಿದ್ದರು. ವಿಧಿಯು ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯನಾದ ಅವನನ್ನುಎರಡನೆಯ ಮದುವಣಿಗನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿತ್ತು. ತಾನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ನಿರ್ಧಾರ ಸರಿಯೋ ತಪ್ಪೋ ಅವನಿಗೆ ತಿಳಿಯದಾಗಿತ್ತು. ಮುಂದೆ ಏನು ಕಾದಿದೆಯೋ ಏನೋ ಎಂಬ ಅಳುಕು. ಮದುವೆ ಮಂಗಳ ಕಾರ್ಯ ಮುಗಿದು ಗಂಡನ ಮನೆಗೆ ಹೊರಡಲು ನವವಧುವನ್ನು ಡೋಲಿಯಲ್ಲಿ ಕೂರಿಸಿದಾಗ ವಧುವಿನ ತಂದೆತಾಯಿ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರ ಕಣ್ಣೆವೆಗಳು ಹನಿಗೂಡಿದವು. ನವವಧುವೂ ಬಿಕ್ಕಿ ಬಿಕ್ಕಿ ಅಳತೊಡಗಿದಳು. ದಿಬ್ಬಣ ಮುಂದೆ ಮುಂದೆ ಸಾಗಿತು. ದೇವೀರಮಣನ ಮನಸ್ಸು ಉದ್ವಿಗ್ನಗೊಂಡಿತ್ತು. ಸುಭದ್ರೆಯು ಈ ಮದುವೆಗೆ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಆತ್ಮಸಂತೋಷದಿಂದ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಳೇ? ಹಾಗಾದರೆ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಕೊಡುವಾಗ ತನ್ನ ಮುಖವನ್ನು ಸೆರಗಿನಲ್ಲಿ ಮರೆಮಾಚಿ ಅತ್ತ ಕಡೆ ಏಕೆ ತಿರುಗಿದಳು? ನನ್ನ ಒತ್ತಾಯಕ್ಕೆ ಮಣಿದು ಆಕೆ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಸೂಚಿಸಿದಳೇ? ನನ್ನ ಸುಖಕ್ಕಾಗಿ ಅವಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದ್ದು ಸರಿಯೇ? ಆದರೆ ನಾನೇನು ಮಾಡಲಿ? ನನ್ನ ತಪ್ಪಾದರೂ ಏನು? "ಆಪುತ್ರಸ್ಯ ಗತಿರ್ನಾಸ್ತಿ" ಎನ್ನುವಂತೆ ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದವರಿಗೆ ಸ್ವರ್ಗದ ಬಾಗಿಲು ತೆರೆಯದ ಕಾರಣ ಎರಡನೆಯ ಮದುವೆಯಾಗಲೇ ಬೇಕಾಗಿತ್ತಲ್ಲವೇ? ಎಂದು ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡ.

ದಿಬ್ಬಣ ಊರು ತಲುಪುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ನೆರೆಹೊರೆಯವರು ಸಂತೋಷ-ಸಂಭ್ರಮಗಳಿಂದ ಸ್ವಾಗತಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಸುಭದ್ರೆ ಕಾಣಿಸಲಿಲ್ಲ. ದೇವೀರಮಣನಿಗೆ ದಿಗಿಲಾಯಿತು. ಕಳ್ಳತನ ಬಯಲಾಗಬಾರದೆಂದು ಮುಖ ಮರೆಮಾಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವ ಕಳ್ಳನ ಮನಃಸ್ಥಿತಿ ಅವನದಾಗಿತ್ತು. ಯಾರನ್ನೋ ಮಾತನಾಡಿಸುವ ನೆಪದಲ್ಲಿ ಮನೆಯೊಳಗೆ ಹೋದಾಗ ಸುಭದ್ರೆಯು ನವವಧುವಿನ ಹಣೆಗೆ ಕುಂಕುಮವಿಟ್ಟು ಆರತಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದುದನ್ನು ನೋಡಿ ಆಶ್ಚರ್ಯಚಕಿತನಾದ. ಸುಭದ್ರೆ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ದೇವತೆ! ಅವಳನ್ನು ವಿನಾಕಾರಣ ನಾನು ತಪ್ಪಾಗಿ ಭಾವಿಸಿದ್ದೆ ಎಂದು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಶಪಿಸಿಕೊಂಡ. ಮನೆಯ ಹೊರಗೆ ಬಂದು ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಮಾತನಾಡಿಸಿ ತಡರಾತ್ರಿ ಶಯ್ಯಾಗೃಹಕ್ಕೆ ಹೋದಾಗ ಸಾಸುವೆ ಎಣ್ಣೆಯ ದೀಪ ಉರಿಯುತ್ತಿತ್ತು. ನವವಧು ಮಲಗಿದ್ದಳು. ಪ್ರಯಾಣದ ದಣಿವಾರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹಾಸಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ಒರಗಿದಾಗ ಸುಭದ್ರೆ ಎಂದಿನಂತೆ ಮನೆಯ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮುಗಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದುಗಂಡನ ಪಾದಗಳನ್ನು ಒತ್ತತೊಡಗಿದಳು. ಒಂದು ದಿನವೂ ಗಂಡನ ಪಾದ ಒತ್ತುವುದನ್ನು ಆಕೆ ತಪ್ಪಿಸಿದವಳಲ್ಲ. ಗಂಡ ಕಣ್ಣು ಹಾಯಿಸಿದಾಗ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಆಕೆ ಮಲಗುತ್ತಿದ್ದ ಹಾಸಿಗೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಕೇಳಿದ. ಪಕ್ಕದ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದಳು. ಇಲ್ಲಿಯೇ ಮಲಗು ಎಂದು ಗಂಡ ಹೇಳಿದರೂ ಆಕೆ ಸೌಜನ್ಯದಿಂದ ನಿರಾಕರಿಸಿ ನಾಳೆ ಏಕಾದಶಿ ಗಂಡಕಿ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿದೆಯೆಂದು ಹೇಳಿ ಪಕ್ಕದ ಕೋಣೆಗೆ ಹೋದಳು.

ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಮನೆಗೆಲಸಮಾಡಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದ ನೌಲಿಯು ದೀಪದ ಮಬ್ಬು ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಊಟದ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಹೆಣೆಯುತ್ತಿದ್ದಳು. ಸುಭದ್ರೆಯ ಸಮವಯಸ್ಕಳಾಗಿದ್ದ ನೌಲಿಯು ಕೇವಲ ಮನೆಗೆಲಸದವಳಾಗಿರದೆ ಆತ್ಮೀಯ ಗೆಳತಿಯೂ ಆಗಿದ್ದಳು. "ಅಮ್ಮಾ! ಈ ದಿನ ನಿನ್ನ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ತುಂಬಾ ನೋವು ಉಂಟಾಗಿರುವಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ" ಎಂದು ಮಾತು ಆರಂಭಿಸಿದಳು. ಏಕೆ? ಎಂದು ಕೇಳಿದ್ದಕ್ಕೆ ಇವತ್ತು ನೀನು ಪ್ರತಿದಿನ ಮಲಗುತ್ತಿದ್ದ ಹಾಸಿಗೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬರಬೇಕಾಯಿತು. ನಿನ್ನ ಸವತಿ ಗಂಡನ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಕೆಡಿಸಿ ನಾಳೆ ನೀನು ಮನೆಯನ್ನೇ ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದರೆ ಗತಿ ಏನು? ಎಂದು ತನ್ನ ಆತಂಕ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದಳು. "ಹಾಗೆ ಹೋಗುವ ಪ್ರಸಂಗ ಬಂದರೆ ಹೋಗುತ್ತೇನೆ. ಒಂದು ಹೊತ್ತಿಗೆ ಊಟ ಸಿಕ್ಕರೆ ಸಾಕು. ನನಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನದೇನು ಬೇಕಾಗಿದೆ? ಅವಳೇನೂ ಕೆಟ್ಟವಳಲ್ಲ. ತುಂಬಾ ಸರಳ ಸ್ವಭಾವದವಳು ಇದ್ದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ಮನೆಗೆ ಬಂದೊಡನೆಯೇ ನನಗೆ ಪಾದ ಮುಟ್ಟಿ ನಮಸ್ಕರಿಸಿದಳು. ಅವಳು ದೀರ್ಘ ಸುಮಂಗಲೆಯಾಗಿರಲಿ. ದೇವರ ಕೃಪೆಯಿಂದ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಪಡೆದು ಈ ಮನೆತನ ಬೆಳಗುವಂತಾಗಲಿ! ಆ ಮಕ್ಕಳ ಅಪ್ಪುಗೆಯಲ್ಲಿ ನಾನು ಸಾಯುವಂತಾಗಲಿ! ಅದಕ್ಕಿಂತ ಬೇರೆ ಪುಣ್ಯ ನನಗೆ ಉಂಟೇ?”

ಮೂರ್ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳಾಗಿರಬಹುದು. ಸುಭದ್ರೆಯು ಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ಪುಟ್ಟ ಮಗ ಸುಶಿಲ್ಗೆ ಮನೆಯ ಮುಂದಿನ ಹಜಾರದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಅನ್ನ ಉಣಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು. ಪುಟ್ಟ ಬಾಲಕ ಮನೆಯ ಮುಂದೆ ಚೆಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾಳುಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತಿದ್ದ ಪಾರಿವಾಳಗಳನ್ನು ಹಿಡಿಯಲು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ. ಸುಭದ್ರೆಯು ಕೈಯಲ್ಲಿ ಅನ್ನದ ತುತ್ತು ಹಿಡಿದು ಇದನ್ನು ಯಾರು ತಿನ್ನುತ್ತಾರೆ? ಎಂದು ಝಂಕಿಸಿ ನುಡಿದು ಮಗುವಿನತ್ತ ತೋರಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು. ಬಾಲಕನು ಬಾಯಿ ತೆರೆದು ಓಡೋಡಿ ಬಂದು ಸುಭದ್ರೆಯ ಕೈಯಲ್ಲಿದ್ದ ಅನ್ನದ ತುತ್ತನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತಿದ್ದನು. ಬಾಲಕನು ಮತ್ತೆ ಪಾರಿವಾಳಗಳನ್ನು ಹಿಡಿಯಲು ಓಡುತ್ತಿದ್ದನು. ವರಾಂಡದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿದ್ದ ದೇವೀರಮಣನು ತನ್ನ ಮಗ ಆಡುವುದನ್ನು ನೋಡಿ ಖುಷಿಪಡುತ್ತಿದ್ದ. ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿರುವ ಪಿತೃಗಳೂ ಖುಷಿಪಡುತ್ತಿರಬಹುದೆಂದು ಸಂಭ್ರಮಿಸಿದ. ಆದರೆ ಅನೇಕ ವೇಳೆ ದೇವರು ಸುಖಸಂತೋಷಗಳಿಂದ ನಲಿದಾಡುತ್ತಿರುವವರನ್ನು ಅಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಒಮ್ಮೆ ಬಾಲಕ ಸುಶಿಲ್ ಮನೆಯ ಮುಂದಿರುವ ತುಳಸಿ ಕಟ್ಟೆಯ ಸುತ್ತ ಆಡುತ್ತಿದ್ದ. ವರಾಂಡದ ಒಂದು ಕಡೆ ತಾಯಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಮತ್ತೊಂದು ಕಡೆ ಸುಭದ್ರೆ ಕುಳಿತಿದ್ದರು. ಇಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮ ಎರಡೂ ಕೈಗಳನ್ನು ಮಗುವಿನತ್ತ ಚಾಚಿ "ಬಾ ಮಗು, ಬಾ ಮಗು" ಎಂದು ಕರೆದರು. ಬಾಲಕ ಸುಶಿಲ್ ತನ್ನ ನಿಜವಾದ ತಾಯಿಯ ಹತ್ತಿರ ಹೋಗದೆ ದೊಡ್ಡಮ್ಮನ ಕಡೆ ಓಡೋಡಿ ಹೋಗಿ ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡನು. ಸುಭದ್ರೆಯ ನಿರ್ವ್ಯಾಜ ಮಾತೃವಾತ್ಸಲ್ಯ ಜಾಗೃತಗೊಂಡು "ನನ್ನ ರಾಜ" ಎಂದು ಬಿಗಿದಪ್ಪಿ ಮಗುವಿಗೆ ಮುತ್ತಿಟ್ಟಳು. ಲಕ್ಷ್ಮಿಯು ಹೆತ್ತ ತಾಯಿಯಾದರೂ ಅಕ್ಕರೆಯಿಂದ ಬೆಳೆಸುತ್ತಿದ್ದ ಸುಭದ್ರೆಯನ್ನೇ ಮಗುವು ತನ್ನ ತಾಯಿಯೆಂದು ತಿಳಿದು ಆಕೆಯನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪವೂ ಬಿಟ್ಟು ಅಗಲುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದು ಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ಅಸಹನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.

ಮಾಘ ಮಾಸ. ರೈತರ ಕಣಸುಗ್ಗಿಯ ಕೆಲಸವೆಲ್ಲವೂ ಮುಗಿದಿತ್ತು. ದೇವೀರಮಣನಿಗೆ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆ ಹೋಗಬೇಕೆಂಬ ಮನಸ್ಸಾಯಿತು. ವಿಷಯ ತಿಳಿದು ಊರ ಹಿರಿಯರು ಮತ್ತು ವಿಧವೆಯರು ಅವನ ಮನೆಯ ಹತ್ತಿರ ಬಂದು ನಾವೂ ಬರುವುದಾಗಿ ಅಪೇಕ್ಷೆ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ಲಕ್ಷ್ಮಿಯು ತಾನೂ ಬರುವುದಾಗಿ ಗಂಡನನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದಳು. ತಂದೆಯ ಕೋಟನ್ನು ಹಿಡಿದು ಅಳಲಾರಂಭಿಸಿದ ಬಾಲಕ ಸುಶಿಲ್ನನ್ನು ದೇವೀರಮಣ ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಊರ ಜನರೊಂದಿಗೆ ಯಾತ್ರೆ ಹೊರಟ. ನೀನೂ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತೀಯಾ ಎಂದು ಯಾರೊಬ್ಬರೂ ಸುಭದ್ರೆಯನ್ನು ಕೇಳಲಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲರೂ ಅತ್ತ ಹೋದ ಮೇಲೆ ಸುಭದ್ರೆ ಭಾವುಕಳಾಗಿ ಒಂದೇ ಸಮನೆ ಅಳತೊಡಗಿದಳು. ಈ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಯಾರಿದ್ದಾರೆ? ಗಂಡನೇ, ಮಗನೇ, ಮಗಳೇ? ಅಸಹಾಯಕಳಾದ ನನ್ನನ್ನು ಸಲಹುವವರು ಯಾರು? ಈ ಜಗತ್ತು ಬಹಳ ಸ್ವಾರ್ಥಿಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ನನ್ನನ್ನು ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗದಿದ್ದರೂ ಪರವಾಗಿಲ್ಲ, ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತೀಯಾ ಎಂದು ಒಂದು ಮಾತೂ ಇವರ ಬಾಯಿಂದ ಬರಲಿಲ್ಲವಲ್ಲಾ! ಈ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಯಾರಿದ್ದಾರೆಂದು ನಾನು ಇಲ್ಲಿರಲಿ ಎಂದು ಒಂದು ಮನಸ್ಸು. ಈ ಮನೆ, ಈ ದನಕರುಗಳು, ಈ ಗಿಡಮರಗಳು ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದ ನನ್ನ ಬಾಳ ಸಂಗಾತಿಗಳು. ಇವುಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಒಂದು ಕ್ಷಣವೂ ನಾನು ಇರಲಾರೆ ಎಂದು ಇನ್ನೊಂದು ಮನಸ್ಸು! ಮರದ ಮೇಲೆ ಗೂಗೆ ಭಯಾನಕವಾಗಿ ಕೂಗುತ್ತಿತ್ತು; ಊರ ನಾಯಿಗಳು ಊಳಿಡುತ್ತಿದ್ದವು. ಮನಸ್ಸು ಗಟ್ಟಿಮಾಡಿಕೊಂಡು ಭಾರವಾದ ಹೃದಯದಿಂದ ರಾತ್ರಿಯ ಕಗ್ಗತ್ತಲಿನಲ್ಲಿ ಮನೆಬಿಟ್ಟು ಹೊರನಡೆದಳು. ಪಶುಪತಿನಾಥನ ಗುಡಿಗೆ ಹೋಗಿ ದೇವರಿಗೆ ನಮಸ್ಕರಿಸಿ ದೂರ ಹೋದಳು. ಯಾತ್ರೆಯಿಂದ ಮರಳಿ ಬಂದವರಿಗೆ ಸುಭದ್ರೆ ಎಲ್ಲಿ ಹೋಗಿದ್ದಾಳೆಂದು ತಿಳಿಯಲಿಲ್ಲ. ಹುಡುಕಲು ಎಷ್ಟೇ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರೂ ಪತ್ತೆಯಾಗಲಿಲ್ಲ.

ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಪಶುಪತಿನಾಥನ ದರ್ಶನಕ್ಕೆಂದು ಸುಭದ್ರೆ ಬಂದಾಗ ಗುಡಿಯ ಪಶ್ಚಿಮದ ಬಾಗಿಲಲ್ಲಿ ಆಕಸ್ಮಿಕವಾಗಿ ಮನೆಗೆಲಸದವಳಾದ ನೌಲಿ ಸಿಕ್ಕಳು. ಮನೆಯವರೆಲ್ಲಾ ಹೇಗಿದ್ದಾರೆಂದು ಕೇಳಿದಾಗ ಸುಭದ್ರೆಗೆ ಸಿಡಿಲುಬಡಿದಂತಾಯಿತು. ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಕಾಯಿಲೆಯಿಂದ ಹಾಸಿಗೆ ಹಿಡಿದಿದ್ದಾಳೆ. ಮೈ ಎಲುಬು ಮಾತ್ರ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿವೆ. ಗಂಡ ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಕುಗ್ಗಿ ಹೋಗಿದ್ದಾನೆ. ತುಂಬಾ ಸಾಲ ಸೋಲ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಜಮೀನುಗಳನ್ನು ಬೇರೆಯವರಿಗೆ ಲಾವಣಿ ಕೊಟ್ಟು ಹೇಗೋ ಜೀವನ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ನೀನು ಹೋದ ದಿನದಿಂದ ಗೃಹಲಕ್ಷ್ಮಿಯೇ ಹೊರನಡೆದಂತಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಕೇಳಿ ಸುಭದ್ರೆ ಘಾಸಿಗೊಂಡು ಮನೆಯತ್ತ ಧಾವಿಸಿದಳು. ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕವಳು. ಅವಳನ್ನು ಯಾತ್ರೆಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋದರೆ ನಾನೇಕೆ ಮನೆ ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗಬೇಕಾಗಿತ್ತು? ಎಲ್ಲರೂ ಯಾತ್ರೆ ಹೋದರೆ ಮನೆಯನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವವರೊಬ್ಬರು ಬೇಕಲ್ಲವೇ? ಅವರು ಯಾತ್ರೆಯಿಂದ ವಾಪಾಸು ಮನೆಗೆ ಬಂದ ಮೇಲೆ ಗೆಳತಿಯರೊಂದಿಗೆ ನಾನು ಯಾತ್ರೆ ಹೋಗಬಹುದಾಗಿತ್ತಲ್ಲವೇ? ಪಾಪ! ಆ ಪುಟ್ಟ ಮಗುವಾದರೂ ಏನು ತಪ್ಪು ಮಾಡಿತ್ತು? ಅದರ ಯೋಚನೆಯನ್ನೇ ನಾನು ಮಾಡಲಿಲ್ಲವಲ್ಲಾ! ನನ್ನ ಯೋಚನೆಯನ್ನಷ್ಟೇ ಮಾಡಿ ಗಂಡನ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ನೋವುಂಟುಮಾಡಿದೆನಲ್ಲಾ! ಎಲ್ಲಾ ನನ್ನದೇ ತಪ್ಪು ಎಂದು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನೇ ದೂಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಮನೆಯತ್ತ ದಾಪುಗಾಲಿಟ್ಟಳು.

ಮನೆಗೆ ಬಂದ ಸುಭದ್ರೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ಗಂಡನ ಕಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ಅಶ್ರುಧಾರೆ ಹರಿಯಿತು. ಅಸ್ಥಿಪಂಜರವಾಗಿದ್ದ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಕೆಮ್ಮುತ್ತಾ ಹಾಸಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿದ್ದಳು. ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿದ್ದ ಸುಶಿಲ್ ಅಮ್ಮಾ ಎಂದು ಒಮ್ಮೆಲೇ ಓಡಿ ಬಂದು ಸುಭದ್ರೆಯನ್ನು ಬಿಗಿದಪ್ಪಿದ. ದೀಪದ ಶಿಖೆಯು ಒಮ್ಮೆಲೇ ಪ್ರಜ್ವಲಿಸಿ ನಂದಿಹೋಗುವಂತೆ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಕಣ್ಮುಂಬ ಮಗನನ್ನು ನೋಡಿ ಸುಭದ್ರೆಯತ್ತ ತಿರುಗಿ “ಅಕ್ಕಾ, ನನ್ನನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸು, ನೀನೇ ನನ್ನ ಮಗನ ನಿಜವಾದ ತಾಯಿ, ಅವನನ್ನು ನಿನ್ನ ಮಡಿಲಿಗೆ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದೇನೆ, ನೋಡಿಕೋ" ಎಂದು ಮೆಲುದನಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳುತ್ತಾ ಸುಶಿಲ್ ನ ಕೈಯನ್ನು ಅವಳ ಕೈಯೊಳಗಿರಿಸಿ ಕೊನೆಯುಸಿರೆಳೆದಳು!

-ಶ್ರೀ ತರಳಬಾಳು ಜಗದ್ಗುರು
ಡಾ|| ಶಿವಮೂರ್ತಿ ಶಿವಾಚಾರ್ಯ ಮಹಾಸ್ವಾಮಿಗಳವರು
ಸಿರಿಗೆರೆ.

ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ 
ಬಿಸಿಲು ಬೆಳದಿಂಗಳು ದಿ: 20.12.2018