ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಬ್ಬಗಳೆಂದರೆ ಒಂದು "ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ಸವ" ಮತ್ತೊಂದು "ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ". ಅದೇ ರೀತಿ ನಮ್ಮ ಮಠದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿವರ್ಷ ನಡೆಯುವ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಸಮಾರಂಭಗಳೆಂದರೆ ಒಂದು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 24 ರಂದು ನಡೆಯುವ ನಮ್ಮ ಲಿಂಗೈಕ್ಯ ಗುರುವರ್ಯರ "ಶ್ರದ್ಧಾಂಜಲಿ" ಮತ್ತೊಂದು ಜನವರಿ/ಫೆಬ್ರವರಿ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ (ಮಾಘಶುದ್ಧ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯಲ್ಲಿ) ನಡೆಯುವ "ತರಳಬಾಳು ಹುಣ್ಣಿಮೆ ಮಹೋತ್ಸವ". "ಶ್ರದ್ಧಾಂಜಲಿ" ಸಮಾರಂಭವು ಲಿಂಗೈಕ್ಯ ಗುರುವರ್ಯರ ದಿಟ್ಟ ಹೋರಾಟದಿಂದ ನಮ್ಮ ಮಠದ ಶಿಷ್ಯರಿಗೆ ಧಾರ್ಮಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ, ರಾಜಕೀಯ ಹಾಗೂ ಶೈಕ್ಷಣಿಕವಾಗಿ ತಲೆ ಎತ್ತಿ ಬದುಕುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ದೊರಕಿದರೆ, ನಮ್ಮ ಮಠದ ಮೂಲಪುರುಷರಾದ ಮರುಳಸಿದ್ದರು ಅನುಗ್ರಹಿಸಿದ "ತರಳಬಾಳು" ಎಂಬ ದಿವ್ಯ ಪಂಚಾಕ್ಷರೀ ಮಂತ್ರದಿಂದ ಮಠಕ್ಕೆ ಜಾತಿಮತಭೇದವಿಲ್ಲದೆ ನಾಡಿನ ತರಳರೆಲ್ಲರನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುವ ಸೂತ್ರರೂಪ "ಸಂವಿಧಾನ" ದೊರಕಿದೆ. ಇವೆರಡೂ  ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಮಠದಲ್ಲಿ "ಶಿವಧ್ವಜಾರೋಹಣ" ಮಾಡಿದರೆ ಇನ್ನೆರಡುಬಾರಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ಸವ ಮತ್ತು ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ "ರಾಷ್ಟ್ರಧ್ವಜಾರೋಹಣ" ಮಾಡುತ್ತೇವೆ. ನಮ್ಮ ನಮ್ಮ ನಂಬುಗೆಯ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಧರ್ಮ ಎರಡೂ ಕೈಜೋಡಿಸಿದರೆ ಮಾತ್ರ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ಅಂತರಂಗ ಮತ್ತು ಬಹಿರಂಗದ ಬದುಕು ಪರಸ್ಪರ ಪೂರಕವಾಗಿ ವಿಕಾಸಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ನಮ್ಮ ಅಭಿಮತ. ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಪರಿಶುದ್ಧಿಯೇ ಸಮಷ್ಟಿಯ ಸುಧಾರಣೆ.

ಅದೊಂದು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ಸವ ದಿನಾಚರಣೆ. ಆ ದಿನ ಎಲ್ಲೆಡೆಯಂತೆ ಸಿರಿಗೆರೆಯಲ್ಲಿಯೂ ನಮ್ಮ ಮಠದ ಶಾಲಾ ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ ಓದುವ ಸಾವಿರಾರು ಮಕ್ಕಳಿಂದ ಬೆಳಗಿನ ಹೊತ್ತು ಗ್ರಾಮದ ಬೀದಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಭಾತಫೇರಿ. ಮುಂದೆ ಮಠದ ಪಟ್ಟದಾನೆ "ಗೌರಿ", ಅದರ ಹಿಂದೆ ಮಕ್ಕಳು, ಶಿಕ್ಷಕರು ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮಸ್ಥರು. ಕೈಯಲ್ಲಿ ಪುಟ್ಟ ರಾಷ್ಟ್ರಧ್ವಜಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದು ಚಾಮರದಂತೆ ಬೀಸುತ್ತಾ ಶಾಲಾ ಬ್ಯಾಂಡ್ಸೆಟ್ಟಿನ ಧ್ವನಿಗೆ ಲಯಬದ್ಧವಾದ ಹೆಜ್ಜೆಗಳನ್ನು ಹಾಕುತ್ತಾ ಮಕ್ಕಳಿಂದ ಜಯಘೋಷ: "ಭಾರತ್ ಮಾತಾ ಕೀ ಜೈ", "ವಂದೇ ಮಾತರಂ", "ಶಾಂತಿ ಶಿಸ್ತು", "ಏನೇ ಬರಲಿ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿರಲಿ" ಇತ್ಯಾದಿ. ಬಂಧನದ ಕಹಿ ಅನುಭವವೇ ಇಲ್ಲದ ಗಿಳಿವಿಂಡುಗಳ ಉಲಿವು! ಇದಾವುದರ ಪರಿವೆಯೇ ಇಲ್ಲದೆ ಎಂದಿನಂತೆ ಬೆಳಗಿನ ಹೊತ್ತು ಊರ ಹೊರಗೆ ತಿಪ್ಪೆಗುಂಡಿಗೆ ಹಾಕಲು ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಸಗಣಿಪುಟ್ಟಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಹಳ್ಳಿಯ ಶ್ರಮಜೀವಿಗಳು! ಮನೆಯಿಂದ ಹೊರಗೆ ಕಾಲಿಡುತ್ತಲೇ ಅಭ್ಯಾಸಬಲದಿಂದ ಕಡ್ಡಿಗೀರಿ ಬೀಡಿಹಚ್ಚಿ ಒಂದು "ದಂ" ಎಳೆದು ಮೈ ಬೆಚ್ಚಗೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ವೃದ್ಧರು! ನಮ್ಮನ್ನು ನೋಡುತ್ತಲೇ ಹೌಹಾರಿ ಕೈಯಲ್ಲಿದ್ದ ಬೀಡಿಯನ್ನು ಕಾಣದಂತೆ ಬೀದಿಗೆ ಬಿಸಾಡಿ ಏನೂ ತಪ್ಪು ಮಾಡದವರಂತೆ ನಟಿಸಲು ಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದರು! ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಹಳ್ಳಿಯ ಪಡ್ಡೆ ಹುಡುಗರು ಎಲ್ಲಿಗೋ ಹೋಗಲು "ಡುರ್, ಡುರ್" ಎಂದು ಅಡ್ಡಾದಿಡ್ಡಿ ಮೋಟಾರು ಸೈಕಲ್ ಓಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು! ಯಾರಿಗೂ ದೇಶದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ದುಡಿದ, ಆತ್ಮಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದ ಆ ಪುಣ್ಯಜೀವಿಗಳ ಸ್ಮರಣೆಯೇ ಇಲ್ಲ. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ದೊರಕಿಸಿಕೊಟ್ಟ ಆ ಹುತಾತ್ಮರನ್ನು ನೆನೆಸಲು ಯಾರಿಗೂ ಪುರುಸೊತ್ತಿಲ್ಲ! ಮಕ್ಕಳು ಧ್ವಜಾರೋಹಣ ನಡೆಯುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ನಿಲಯ ತಲುಪುತ್ತಲೇ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದ ಮೊಗಸಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿದ್ದ ನಮಗೆ ಸಮವಸ್ತ್ರ ಧರಿಸಿ ಶಿಸ್ತಿನಿಂದ ದಾಪುಗಾಲಿಟ್ಟು ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ನೋಡುವುದೇ ಒಂದು ಆಹ್ಲಾದಕರ ಅನುಭವ. ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಮುಂದೆ ಸಾಗಿದ್ದ 8-10 ವರ್ಷದ ಒಬ್ಬ ಬಾಲಕನನ್ನು ಹತ್ತಿರ ಕರೆದು "ಈ ದಿನ ಏನಿದೆ?" ಎಂದು ಕೇಳಿದಾಗ ಅವನು ಕೊಟ್ಟ ಉತ್ತರ ನಮ್ಮನ್ನು ತಬ್ಬಿಬ್ಬಾಗಿಸಿತು. ಹೋಟೆಲ್ ಮಾಣಿ ಹೇಳುವಂತೆ ಆ ಪೋರ "ಇವತ್ತು ಉಪ್ಪಿಟ್ಟು-ಕೇಸರೀಬಾತ್ ಇದೆ" ಎಂದು ಹೇಳುವುದೇ! ಏಕೆ ಆ ಹುಡುಗ ಹಾಗೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಾನೆಂದು ನಮಗೆ ತಕ್ಷಣ ಅರ್ಥವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದ ನಿಲಯ ಪಾಲಕರಿಂದ ನಿಜಸಂಗತಿ ಏನೆಂಬುದು ತಿಳಿಯಿತು. ಕಳೆದ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವದ ದಿನದಂದು ಧ್ವಜಾರೋಹಣ ಮುಗಿದ ಮೇಲೆ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಚಾಕಲೇಟ್ ವಿತರಣೆ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಪಾಪ! ನಸುಕಿನಲ್ಲಿಯೇ ಎದ್ದು ದೂರದ ಹಳ್ಳಿಗಳಿಂದ ನಡೆದು ಬಂದ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಬರೀ ಒಂದೆರಡು ಚಾಕಲೇಟ್ ಕೊಟ್ಟರೆ ಹೊಟ್ಟೆ ತುಂಬುವುದೇ? ನಮಗೆ ಆ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ನೋಡಿ "ಅಯ್ಯೋ" ಎನಿಸಿತ್ತು. ಮುಂಜಾನೆ ಖಾಲಿ ಹೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಬಂದ ಎಷ್ಟೋ ಬಡ ಮಕ್ಕಳು ಧ್ವಜಾರೋಹಣದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಎಳೆ ಬಿಸಿಲಿಗೆ ತಲೆಸುತ್ತು ಬಂದು ಬೀಳುತ್ತಿದ್ದವು. ಆದ್ದರಿಂದ ಧ್ವಜಾರೋಹಣ ಮುಗಿದ ತಕ್ಷಣವೇ ಎಲ್ಲ ಮಕ್ಕಳಿಗೂ ಹೊಟ್ಟೆ ತುಂಬಾ ತಿನ್ನಲು ಏನಾದರೂ ತಿಂಡಿತಿನಸು ಕೊಡಬೇಕೆಂದು ಹಿಂದಿನ ಸಾರಿ ಆದೇಶಿಸಿದ್ದ ಪ್ರಕಾರ ಎಲ್ಲ ಮಕ್ಕಳಿಗೂ ನಿಲಯಪಾಲಕರು "ಉಪ್ಪಿಟ್ಟು-ಕೇಸರಿಬಾತ್" ಮಾಡಿಸಿದ್ದರು. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ನಿಲಯದಲ್ಲಿಯೇ ವಾಸವಾಗಿದ್ದ ಆ ಹುಡುಗನ ಮೂಗಿಗೆ ಅಡುಗೆ ಮನೆಯ ಗಾಳಿ ಬೀಸಿತ್ತು! ಅವನ ಗಮನ ಇದ್ದದ್ದು ತ್ರಿವರ್ಣ ಧ್ವಜದ ಮೇಲಲ್ಲ; ಘಮಘಮಿಸುವ "ಉಪ್ಪಿಟ್ಟು-ಕೇಸರಿಬಾತ್" ಮೇಲೆ! ಕೇಸರಿಬಾತ್ ಜಿಂದಾಬಾದ್! ಚಾಕಲೆಟ್ ಮುರ್ದಾಬಾದ್!

ಇಲ್ಲಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಇದೇ ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ ಸುದೀರ್ಘವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ ಇನ್ನೂ ಅನೇಕ ಘಟನೆಗಳು ನಮಗೆ ನೆನಪಾಗಲು ಕಾರಣ: ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಆಚರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿರುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ಸವ, ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ, ಗಾಂಧೀ ಜಯಂತಿ ಮತ್ತಿತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಜಾದಿನಗಳ ಪಾಡೇ ಹೀಗಿರುವಾಗ ಗಣ್ಯಮಾನ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮರಣ ಹೊಂದಿದಾಗ ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥ ರಜಾ ಘೋಷಣೆ ಮಾಡಿದ ದಿನಗಳಂದು ಯಾರು ಅವರನ್ನು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಸ್ಮರಿಸುತ್ತಾರೆ? ಅವರು ಜನರ ಒಳಿತಿಗಾಗಿ ಮಾಡಿದ ಪುಣ್ಯಕಾರ್ಯಗಳು ಏನೆಂದು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ? ಇಂದು ಶಾಲೆಗೆ ಏಕೆ ರಜೆ? ಎಂದು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಕೇಳಿದರೆ ಬರುವ ಉತ್ತರ: "ಯಾರೋ ಸತ್ತಿದ್ದಾರಂತೆ, ಅದಕ್ಕೆ ರಜಾ!” ಇದು ಏನೂ ಅರಿಯದ ಮುಗ್ಧ ಮಕ್ಕಳ ಮಾತಾಯಿತು. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಗಣ್ಯವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮಕ್ಕಳ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ "ಅನಾಮಿಕ"ರಾದರು. ಆದರೆ ಆ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಮೃತರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಎಷ್ಟು ಜನ ಹಿರಿಯರು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ? ಅವರ ಅಗಲಿಕೆಯ ದುಃಖವನ್ನು ಸಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವರು ಮಾಡುವ ಘನಂದಾರಿ ಕೆಲಸವೇ ಬೇರೆ: ಅಂದು ಮಡದಿ ಮಕ್ಕಳೊಡಗೂಡಿ ವಿಹಾರ ಹೋಗುವುದು, ಸಿನೆಮಾನೋಡಿ ಮನರಂಜನೆ ಪಡೆಯುವುದು, ಗೆಳೆಯರೊಡಗೂಡಿ ಪಾರ್ಟಿ ಮಾಡುವುದು!! ಅಕಸ್ಮಾತ್ ಗಣ್ಯವ್ಯಕ್ತಿಗಳೇನಾದರೂ ರಜಾದಿನದಂದೇ ಮರಣ ಹೊಂದಿದರೆ ಅವರಿಗೆ "ರಜಾದಿನವೇ ಸಾಯಬೇಕಿತ್ತೇ?" ಎಂದು ಹಿಡಿಶಾಪ ಹಾಕುತ್ತಾರೆ. ಒಂದು ದಿನ ರಜೆ ಸಿಗುವ ಅವಕಾಶ ತಪ್ಪಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಚಡಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಮೃತರ ಕುಟುಂಬ ವರ್ಗದವರನ್ನು ಮತ್ತು ಆತ್ಮೀಯರನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಉಳಿದವರಿಗೆ ದುಃಖವೂ ಇಲ್ಲ, ಶೋಕವೂ ಇಲ್ಲ. ಆದರೆ ಮೃತರ ಕಳೇಬರದ ಅಂತಿಮ ದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಬರುವ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಅಭಿಮಾನಿಗಳ ಮತ್ತು ಗಣ್ಯಮಾನ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಆಗಮನವು ದುಃಖತಪ್ತ ಕುಟಂಬವರ್ಗದವರ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಸಮಾಧಾನವನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಮಾತಿಲ್ಲ. ಮೃತರಿಗೆ ಗೌರವ ಸೂಚಿಸಬೇಕೆಂದರೆ ರಜಾ ಘೋಷಣೆಯೊಂದೇ ಮಾರ್ಗವಲ್ಲ. ಗಣ್ಯರು ಮೃತರಾದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇಡೀ ದೇಶದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರಧ್ವಜವನ್ನು ಕೆಳಗೆ ತಗ್ಗಿಸಿ ಶೋಕಾಚರಣೆಯನ್ನು ಮಾಡುವುದು ಒಳಿತು. ಶಾಲಾ ಕಾಲೇಜುಗಳಿಗಂತೂ ರಜೆ ನೀಡಲೇಬಾರದು. ಅದರ ಬದಲು ಅಂದು ಶಾಲೆಯ ಮೊದಲ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ದಿವಂಗತರ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವ ಭಾಷಣ, ಚಿತ್ರ, ವೀಡಿಯೋ ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಏರ್ಪಡಿಸಿ ನಂತರ ಯಥಾರೀತಿ ಶಾಲೆಯ ಪಾಠಪ್ರವಚನಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದು ಒಳ್ಳೆಯದು. ಆಗ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಮೃತರಾದ ಗಣ್ಯರ ಪರಿಚಯವಾಗುತ್ತದೆ, ತಾವೂ ಅವರಂತೆ ಆಗಬೇಕೆಂದು ಎಳವೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. "ಯಾರೋ ಸತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಅದಕ್ಕೇ ರಜಾ!” ಎಂದು ಹೇಳುವ ಬದಲು ಅವರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಛಾಪು ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಈಗ ಇರುವಂತೆ ಮೃತರ ಗೌರವಾರ್ಥ ರಜೆಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರೆ "ಗೌರವ" ತರುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಬದಲು "ಅಗೌರವ" ತರುವ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ರಜೆ ದುರ್ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ರಜೆ ಎಂಬುದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಪವ್ಯಯವೇ ಹೊರತು ಬೇರಲ್ಲ!

ಇಡೀ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ರಜೆಗಳುಳ್ಳ ಏಕೈಕ ದೇಶವೆಂದರೆ ಭಾರತ. ಅಮೇರಿಕೆಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಜಾನ್ ಎಫ್ ಕೆನಡಿ ಸತ್ತಾಗ ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಮೂರು ದಿನಗಳ ರಜಾ ಘೋಷಣೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲೇ ಒಂದು ದಿನವೂ ರಜಾ ಇರಲಿಲ್ಲ, ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಅವರ ರಾಷ್ಟ್ರಧ್ವಜ ಮಾತ್ರ ಅರ್ಧಕ್ಕೆ ಹಾರಾಡುತ್ತಿತ್ತು! ಎಪ್ಪತ್ತರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಬನಾರಸ್ ಹಿಂದೂ ಯೂನಿರ್ಸಿಟಿಯಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಿದ್ದಾಗ ನಮ್ಮ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಸಿದ್ದೇಶ್ವರ ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯರು ಪ್ರಾಸಂಗಿಕವಾಗಿ ಹೇಳಿದ ಮಾತು ನಮ್ಮ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಹಚ್ಚ ಹಸಿರಾಗಿದೆ:   "It would be better to give a list of working days rather than that of holidays in this University"! ( ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ರಜಾದಿನಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕೊಡುವುದಕ್ಕಿಂತ ಪಾಠಪ್ರವಚನಗಳು ನಡೆಯುವ ದಿನಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕೊಡುವುದೇ ಲೇಸು).

ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮೃತಪಟ್ಟಾಗ ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥ ರಜಾಕೊಡುವ ಪರಿಪಾಠ ನಿನ್ನೆ ಮೊನ್ನೆಯದಲ್ಲ. ದೇಶದ ಹಿತಕ್ಕಾಗಿ, ಜನರ ಅಭ್ಯುದಯಕ್ಕಾಗಿ ದುಡಿದ ಗಣ್ಯವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸಲು ರಜಾಘೋಷಣೆ ಮಾಡುವುದು ಬ್ರಿಟಿಷರ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಅನುಸರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿರುವ ಪದ್ಧತಿ. ಆದರೆ ನಮ್ಮನ್ನಾಳಿದ ಬ್ರಿಟಿಷರ ದೇಶದಲ್ಲಿಯೇ ಈ ಪದ್ಧತಿ ಇಲ್ಲ. ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ರಾಣಿ ತೀರಿಕೊಂಡಾಗ ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಶಾಲಾಕಾಲೇಜುಗಳಿಗೆ ಒಂದು ವಾರ ರಜಾ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿಯೇ ಓದುತ್ತಿದ್ದ ರಾಣಿಯ ಮೊಮ್ಮೊಗನ ಶಾಲೆಗೆ ರಜೆ ಇರಲಿಲ್ಲ! ರಾಣಿಯ ಶವಯಾತ್ರೆಯು ಶಾಲೆಯ ಮುಂದೆ ಹಾಯ್ದು ಹೋಗುವಾಗ ಮಾತ್ರ ಶಾಲೆಯ ಎಲ್ಲ ಮಕ್ಕಳಂತೆ ಮೊಮ್ಮೊಗನೂ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಗೌರವಿಸಿ ತರಗತಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದನಂತೆ! ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಶಿಕ್ಷಕರ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಿ ನೌಕರರ "ರಾಷ್ಟ್ರಪ್ರೇಮ" ಉಕ್ಕಿ ಹರಿಯುವುದು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ರಜಾದಿನಗಳಂದು ಮಾತ್ರ. ಅಪ್ಪಿತಪ್ಪಿ "ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದಿನೋತ್ಸವ"ವು ಭಾನುವಾರದಂದೇ ಬಂದರೆ ಏನನ್ನೋ ಕಳೆದುಕೊಂಡವರಂತೆ ಒಂದು ರಜಾದಿನ ಹಾಳಾಗಿಹೋಯಿತಲ್ಲಾ ಎಂದು ಪರಿತಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಾಯುವವರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಬೇಕೆಂದರೆ ಅವರು ರಜಾದಿನದ ಹಿಂದೆ ಮುಂದೆ ಸಾಯಬೇಕು. ರಜಾದಿನವೇ ಸತ್ತರೆ ಅವರ ಇಡೀ ಜೀವನವೇ ವ್ಯರ್ಥ, ಕಣ್ಣೀರು ಸುರಿಸುವ ಬದಲು ಹಿಡಿ ಶಾಪ ಹಾಕುವವರೇ ಜಾಸ್ತಿ. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಶೋಕಾಚರಣೆ ಮಾಡುವುದು ತಪ್ಪಲ್ಲ, ಆದರೆ ರಜೆಯನ್ನು ನೀಡಿ ತೀರಿಕೊಂಡ ಗಣ್ಯವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ನಗಣ್ಯಗೊಳಿಸಿ ಅಂದು ರಜೆ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಮಜಾ ಉಡಾಯಿಸಿದರೆ, ರಜೆ ಯಾವ ಪುರುಷಾರ್ಥಕ್ಕೆ!

ಹಬ್ಬ ಹುಣ್ಣಿಮೆಗಳಿಗೆ, ಪುಣ್ಯಪುರುಷರ ಜಯಂತಿಗಳಿಗೆ ರಜೆಯನ್ನು ಸರಕಾರವು ಮುಂಜೂರು ಮಾಡುತ್ತಾ ಬಂದಿದೆ. ಅದನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು ತಮ್ಮ ಹಕ್ಕು, ಘನತೆ ಗೌರವದ ಪ್ರಶ್ನೆ ಎಂದು ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಸಮುದಾಯದವರು ಭಾವಿಸಿ ಚಳುವಳಿಗೆ ಇಳಿಯುತ್ತಾರೆ! ಸರಕಾರವೂ ಸಹ ಅಂತಹ ಸಮುದಾಯಗಳನ್ನು ತೃಪ್ತಿಪಡಿಸಲು ರಜೆಯನ್ನು ಮುಂಜೂರು ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಬಂದಿದೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಇದು ಮುಂದುವರಿದು ಸರಕಾರವೇ ಅಂತಹ ಜಯಂತಿಗಳ ಆಚರಣೆಗೆ ಮುಂದಾಗಿ ಇಬ್ಬಂದಿ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಸಿಲುಕಿದೆ. ಅಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಮಹೋದಯರು ಕಾರಣಾಂತರಗಳಿಂದ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಿದ್ದರೆ ಆ ಸಮುದಾಯದವರ ಕೆಂಗಣ್ಣಿಗೆ ಗುರಿಯಾಗಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಧಾರ್ಮಿಕ ಹಬ್ಬಗಳೇ ಬೇರೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಬ್ಬಗಳೇ ಬೇರೆ. ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾದ ಹಬ್ಬಗಳೇ ಧಾರ್ಮಿಕ ಹಬ್ಬಗಳು, ಯುಗಾದಿ, ದೀಪಾವಳಿ, ಕ್ರಿಸ್ಮಸ್, ರಂಜಾನ್ ಇತ್ಯಾದಿ. ಈ ಹಬ್ಬಗಳನ್ನು ಆಯಾಯ ಧರ್ಮೀಯರು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಧಾರ್ಮಿಕ ನಂಬಿಕೆಗಳಿಗೆ ಅನುಸಾರ ಶ್ರದ್ದೆ, ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಡಗರಗಳಿಂದ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ದೇಶದ ಜನರು ಆಚರಿಸುವ ಎಲ್ಲ ಹಬ್ಬ-ಹರಿದಿನಗಳಿಗೆ ರಜಾ ಘೋಷಣೆ ಮಾಡುತ್ತಾ ಹೋದರೆ ವರ್ಷದ 365 ದಿನಗಳು ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಬ್ಬಗಳು ಯಾವುದೇ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗದೆ ಎಲ್ಲ ಧರ್ಮೀಯರೂ ಆಚರಿಸಬೇಕಾದ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಹೆಮ್ಮೆಯನ್ನು ಸಾರುವ ಹಬ್ಬಗಳು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ದಿನಾಚರಣೆ, ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಮೊದಲಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಬ್ಬಗಳು ಎಲ್ಲ ಧರ್ಮೀಯರೂ ಆಚರಿಸಬೇಕಾದ ಹಬ್ಬಗಳಾದರೂ ಅವುಗಳ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ಹಬ್ಬಗಳ ಶ್ರದ್ಧೆ, ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಡಗರಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತಿಲ್ಲ. ಕೇವಲ ಶಾಲಾ ಕಾಲೇಜು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿವೆ. ಧರ್ಮನಿರಪೇಕ್ಷ ರಾಷ್ಟ್ರವೆನಿಸಿದ ಈ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸರಕಾರಗಳು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಬ್ಬಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸಬೇಕೇ ಹೊರತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಹಬ್ಬಗಳನ್ನಾಗಲೀ, ಜಯಂತಿಗಳನ್ನಾಗಲೀ ಸ್ವತಃ ಆಚರಿಸುವುದು secular ಅಲ್ಲ. ಆದರೆ ಆಯಾಯ ಧರ್ಮೀಯರಿಗೆ ಆಚರಿಸಲು ಮುಕ್ತ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಡಬೇಕು. ಎಲ್ಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಹಬ್ಬಗಳ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ರಜೆಗಳನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಬೇಕು. ಎಲ್ಲರಿಗೂ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಇಂತಿಷ್ಟು ರಜೆಗಳೆಂದು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಆಯಾಯ ಧರ್ಮೀಯರು ತಮಗೆ ಬೇಕಾದ ದಿನಗಳಂದು ರಜೆ ಪಡೆಯಲು ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಡುವುದು ಒಳ್ಳೆಯದು. ಶಿವರಾತ್ರಿ ಹೇಳಿ ಕೇಳಿ ಜಾಗರಣೆಯ ಹಬ್ಬ. ಆ ದಿನ ರಜಾ ಇದ್ದರೂ ಏನು ಪ್ರಯೋಜನ? ರಾತ್ರಿಯಿಡೀ ಜಾಗರಣೆ ಮಾಡಿ ಮಾರನೆಯ ದಿನ ಆಫೀಸಿನಲ್ಲಿ ತೂಕಡಿಸುತ್ತಾ ಕೆಲಸ ಮಾಡಬೇಕೇ? ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ರಜೆಗಳು ಕೇವಲ ಎಂಟೇ ಎಂಟು. ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿಯ ಸರಕಾರೀ ನೌಕರರಿಗೆ 20ರಿಂದ 30ರವರೆಗೆ ಅವರವರು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಹುದ್ದೆಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಂಖ್ಯೆಯ ರಜಾದಿನಗಳು ಇದ್ದು ಅವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಅವರಿಗೆ ಇದೆ.

ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮಾಜಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಎ.ಪಿ.ಜೆ. ಅಬ್ದುಲ್ ಕಲಾಂ ಅವರು ಹೇಳಿದ ಮಾತು ಇಲ್ಲಿ ಸ್ಮರಣೀಯ: "Do not declare holiday on my death, instead work harder that will be my best farewell !".

-ಶ್ರೀ ತರಳಬಾಳು ಜಗದ್ಗುರು
ಡಾ|| ಶಿವಮೂರ್ತಿ ಶಿವಾಚಾರ್ಯ ಮಹಾಸ್ವಾಮಿಗಳವರು
ಸಿರಿಗೆರೆ.

ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ 
ಬಿಸಿಲು ಬೆಳದಿಂಗಳು ದಿ: 22.11.2018