ಮನುಷ್ಯರನ್ನು ಅವರವರ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಐದು ವಿಧವಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿ ವಿನೋದದಿಂದ ಹೇಳುವ ಸಂಸ್ಕೃತ ಸೂಕ್ತಿಯೊಂದು ಹೀಗಿದೆ. 

ವೇದೈರ್ವಿಹೀನಾಶ್ಚ ಪಠಂತಿ ಶಾಸ್ತ್ರಂ
ಶಾಸ್ತ್ರೇಣ ಹೀನಾಶ್ಚ ಪುರಾಣಪಾಠಾಃ
ಪುರಾಣಹೀನಾಃ ಕೃಷಿನೋ ಭವಂತಿ
ಭ್ರಷ್ಟಾಸ್ತತೋ ಭಾಗವತಾಃ ಭವಂತಿ!

ಅಂದರೆ ವೇದಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಕ್ಷಮತೆ ಇಲ್ಲದವರು ಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಓದುತ್ತಾರೆ. ಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಓದುವ ಕ್ಷಮತೆ ಇಲ್ಲದವರು ಪುರಾಣಗಳನ್ನು ಓದುತ್ತಾರೆ. ಪುರಾಣಗಳನ್ನು ಓದುವ ಕ್ಷಮತೆ ಇಲ್ಲದವರು ಕೃಷಿಕರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಕೃಷಿಕರಾಗಲೂ ಯೋಗ್ಯತೆಯಿಲ್ಲದವರು ತಾಳ ತಂಬೂರಿ ಹಿಡಿದು ಭಾಗವತರಾಗುತ್ತಾರೆ ಎಂದರ್ಥ. ಕೃಷಿ ಎಂಬುದು ಬೌದ್ಧಿಕ ಪ್ರತಿಭೆ ಇಲ್ಲದವರು ಮಾಡುವ ಕೆಲಸ ಎಂದು ಈ ಸಂಸ್ಕೃತ ಸುಭಾಷಿತ ಪರಿಗಣಿಸಿದರೆ “ಕೋಟಿ ವಿದ್ಯೆಗಿಂತ ಮೇಟಿ ವಿದ್ಯೆಯೇ ಮೇಲು” ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ ಸರ್ವಜ್ಞ. “ನೇಗಿಲ ಹಿಡಿದು ಹೊಲದೊಳು ಹಾಡುತ ಉಳುವಾ ಯೋಗಿಯ ನೋಡಲ್ಲಿ...” ಎಂದು ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ ಕುವೆಂಪು ರೈತನನ್ನು “ನೇಗಿಲ ಯೋಗಿ” ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. 

ಆದರೆ ಸಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಳೆ ಬರದೇ ಹೋದರೆ ರೈತರ ಬವಣೆ ಹೇಳತೀರದು. ಬರಗಾಲದಲ್ಲಿ ರೈತರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ಕುವೆಂಪುರವರ ರೈತಗೀತೆಯ ಮೊದಲ ಸಾಲನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿ “ನೇಗಿಲ ಹಿಡಿದು ಮುಗಿಲ ನೋಡುತ ಅಳುವ ರೈತನ ನೋಡಲ್ಲಿ!” ಎಂದು ಹೇಳಬೇಕೆನಿಸುತ್ತದೆ. 

ಮಳೆ ಕೇವಲ ರೈತರ ಜೀವನಾಡಿ ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ; ಅದು ದೇಶದ ಜೀವನಾಡಿಯೂ ಹೌದು. ಬೇಸಾಯವು ಮಳೆಯನ್ನು ಅವಲ೦ಬಿಸಿದರೆ ಇತರ ಉದ್ದಿಮೆಗಳು ಕೃಷಿಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿವೆ. ಕೃಷಿಯಿಂದ ಕೇವಲ ರೈತನು ಮಾತ್ರ ತನ್ನ ಬದುಕನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ದುಡಿದು ಲೋಕದ ಜನರ ಬದುಕಿಗೆ ಅನ್ನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಕೊರೊನಾ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಉದ್ದಿಮೆಗಳು ಮುಚ್ಚಿ ಹೋದವು. ಆಗ ರೈತನೇನಾದರೂ ಕೃಷಿಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದ್ದರೆ ಇನ್ನೂ ಅದೆಷ್ಟು ಕೋಟಿ ಜನ ಸಾಯುತ್ತಿದ್ದರೋ ಏನೋ! “ಮೇಟಿಯಿಂ ರಾಟೆ ನಡೆದುದದಲ್ಲದೆ ದೇಶದಾಟವೇ ಕೆಡುಗು” ಎಂದು ಸರ್ವಜ್ಞ ಹೇಳುವಂತೆ ದೇಶದ ಸಮಸ್ತ ಆಗುಹೋಗುಗಳು ಕೃಷಿಯ ಏಳು ಬೀಳುಗಳನ್ನೇ ಅವಲಂಬಿಸಿವೆ. 

ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಳೆಯ ಮೈಸೂರು ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಅನೇಕ ಹಳ್ಳಿಗಳ ಹೆಸರು “ಕೆರೆ”ಯಿಂದ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯೊಂದರಲ್ಲಿಯೇ ಸುಮಾರು ಒಂದು ನೂರು ಹಳ್ಳಿಗಳ ಹೆಸರಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ “ಕೆರೆ” ಶಬ್ದ ಬರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಹೊಳಲ್ಕೆರೆ, ಚಳ್ಳಕೆರೆ ಇತ್ಯಾದಿ. ಹಳ್ಳಿಯ ಜನಜಾನುವಾರುಗಳ ಜೀವನಾಡಿ ಕೆರೆ. ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕೆರೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸುವುದು ಒಂದು ಪುಣ್ಯಕಾರ್ಯವೆಂಬ ಭಾವನೆ ಇತ್ತು. ಭರಮಸಾಗರ, ಭೀಮಸಮುದ್ರ, ಬುಕ್ಕಾಂಬುಧಿ ಮುಂತಾದ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಕೆರೆಗಳ ಹೆಸರಂತೂ ಅವುಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿಕೊಟ್ಟ ರಾಜಮಹಾರಾಜರುಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಳೆಗಾರರ ಹೆಸರಿನೊಂದಿಗೆ ಸಾಗರ, ಸಮುದ್ರ, ಅಂಬುಧಿ ಶಬ್ದಗಳಿಂದ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. “ಕೆರೆ-ಹಳ್ಳ-ಬಾವಿಗಳು ಮೈದೆಗೆದರೆ ಗೊಳ್ಳೆ, ಗೊರಚೆ ಚಿಪ್ಪು ಕಾಣಬಹುದು” ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಬಸವಣ್ಣನವರು. ಈಗ ಕಾಲ ಬದಲಾಗಿದೆ. ಬಾವಿಗಳ ಬದಲು ಕೊಳವೆ ಬಾವಿಗಳು ಬಂದಿವೆ. ಕೊಳವೆ ಬಾವಿಗಳನ್ನು ಕೊರೆಯುವ, ಕೊರೆಸುವ ಜನರ ಬೇಜವಾಬ್ದಾರಿಯಿಂದ ಗೊಳ್ಳೆ, ಗೊರಚೆ, ಚಿಪ್ಪು ಕಾಣುವ ಬದಲು ಆ ಕೊಳವೆ ಬಾವಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದ ಎಳೆಯ ಮಕ್ಕಳ ಸಜೀವ ಸಮಾಧಿ ಕಾಣುವಂತಾಗಿದೆ!

ರೈತರ ಬೇಸಾಯಕ್ಕೆ ನೀರನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಮಾಡಿದ ಅನೇಕ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ವಿಪುಲವಾದ ಇತಿಹಾಸವೇ ಇದೆ. ಕನ್ನಂಬಾಡಿ ಅಣೆಕಟ್ಟನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸುವಾಗ ಮೈಸೂರು ಅರಸರು ತಮ್ಮ ರಾಣಿಯ ಒಡವೆಗಳನ್ನು ಅಡವಿಟ್ಟು ಹಣ ಹೊಂದಿಸಿದರಂತೆ. ಅವರ ಪ್ರಜಾವಾತ್ಸಲ್ಯ ಅಂತಹುದು. ವಿಜಯನಗರ ಅರಸರು ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯಿಂದ ಕೆರೆಗಳಿಗೆ ನೀರು ಹರಿಸಿ ಬೇಸಾಯಕ್ಕೆ ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದರು. ಕೆರೆಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸಿ ಒಂದು ಕೆರೆ ತುಂಬಿ ಕೋಡಿ ಬಿದ್ದು ಹರಿದ ನೀರು ಮತ್ತೊಂದು ಕೆರೆಯನ್ನು ತುಂಬುತ್ತಿತ್ತು. ಒಂದು ತುಂಬಿದ ನಂತರ ಇನ್ನೊಂದು, ಮತ್ತೊಂದು, ಮಗದೊಂದು ಕೆರೆ ತುಂಬುವಂತೆ ಹೀಗೆ ರೂಪಿಸಿದ ಅವರ ತಾಂತ್ರಿಕ ಜ್ಞಾನ ಅತ್ಯಪೂರ್ವವಾದುದು. ಸಮುದಾಯದ ಸಹಯೋಗದಲ್ಲಿ ಕೆರೆಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಅವರು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ರೀತಿಯು ಇಂದಿನ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. 

ಜಲಾಶಯಗಳ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿನ ಆಳರಸರ ಕೊಡುಗೆ ಅಪಾರವಾಗಿದೆ. ಅಂತಹದೊಂದು ಕೊಡುಗೆ ತಮಿಳುನಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಕಲ್ಲಣೈ ಅಣೆಕಟ್ಟು. ಇದನ್ನು ಕಾವೇರಿ ನದಿಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಕ್ರಿ.ಶ150 ರಲ್ಲಿ ಕರಿಕಾಲ ಚೋಳನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದು ಈಗಲೂ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. ತಂಜಾವೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟು ತಿರುಚನಾಪಳ್ಳಿಯಿಂದ 15 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಹಾಗೂ ತಂಜಾವೂರ್ ನಿಂದ 45 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ನದಿಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಬಂಡೆಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ ನದಿಯ ನೀರು ರೈತರ ಜಮೀನುಗಳಿಗೆ ಕಾಲುವೆಗಳ ಮೂಲಕ ಹರಿಯುವಂತೆ ಮಾಡಿದ ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಪ್ರಪಂಚದ ಅತಿ ಹಳೆಯ ಜಲಾಶಯಗಳ ಪೈಕಿ ನಾಲ್ಕನೆಯದು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲನೆಯದು. ಬ್ರಿಟಿಷರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಾಯಕಲ್ಪಗೊಂಡ ಈ ಜಲಾಶಯವು ಈಗಲೂ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವುದು ವಿಶೇಷ; ತನ್ನ ತಾಂತ್ರಿಕ ನೈಪುಣ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಅತ್ಯದ್ಭುತ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಕಾರಣದಿಂದ ಇದು ಈಗಲೂ ಕೈಬೀಸಿ ಕರೆಯುವ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ.

“ಹರನೀವ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಸಿರಿಯು ಬೆನ್ನಲಿ ಬರ್ಕು, ಹರಿದು ಹೆದ್ದೊರೆಯು ಕೆರೆ ತುಂಬಿದಂತಯ್ಯಾ..” ಎಂದು ಉದ್ಗರಿಸುತ್ತಾರೆ ಬಸವಣ್ಣನವರು. ದೇವರ ಒಲುಮೆಯಾದರೆ ಸಿರಿ ಸಂಪತ್ತು ಬೆನ್ನಹಿಂದೆಯೇ ಹೇಗೆ ಧಾವಿಸಿ ಬರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಹಳ್ಳಕೊಳ್ಳಗಳಿಂದ ನೀರು ಹರಿದು ಬಂದು ಕೆರೆ ತುಂಬಿದಂತೆ ಎಂದು ಕೆರೆಯ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅಂತೆಯೇ ದೇವರ ಕೃಪೆಯಿಂದ ಮಳೆಯಾಗಿ ಹಳ್ಳಕೊಳ್ಳಗಳಲ್ಲಿ ನೀರು ಹರಿದು ಕೆರೆ ತುಂಬಿದರೆ ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ರೈತರು ಬೆಳೆಯನ್ನು ಬೆಳೆದು ದುಡಿಮೆಗೆ ತಕ್ಕ ಪ್ರತಿಫಲವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇಂದಿನ ಕೃಷಿ ಮಳೆಯೊಂದಿಗೆ ಆಡುವ ಜೂಜಾಟವಾಗಿದೆ. ಸಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಳೆ ಬರದೆ ಬಿತ್ತನೆ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಿರುವುದು, ಅಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಳೆ ಸುರಿದು ನಿಂತ ಬೆಳೆ ನೆಲಕ್ಕೆ ಕುಸಿದು ಬೀಳುವುದು, ಬೆಳೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬಂದರೂ ಸರಿಯಾದ ಬೆಲೆ ಸಿಗದೆ ಬಂದೊದಗುವ ನಷ್ಟಗಳ ಪರಂಪರೆಯಿಂದ ಬೀಜ ಮತ್ತು ಗೊಬ್ಬರಕ್ಕೆ ಮಾಡಿದ ಖರ್ಚೂ ಹುಟ್ಟದೆ ರೈತನು ದಿಕ್ಕುಗಾಣದೆ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ಶರಣಾಗುತ್ತಿರುವುದು ದೊಡ್ಡ ದುರಂತವಾಗಿದೆ. 

ಸತ್ತಾಗ ಪರಿಹಾರ ನೀಡುವುದಕ್ಕಿಂತ ರೈತ ಬದುಕಿದ್ದಾಗ ನಿರುಮ್ಮಳವಾಗಿ ಸ್ವಾಭಿಮಾನಿಯಾಗಿ ಬದುಕುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಸರಕಾರ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಡಬೇಕು. ಕಳೆದ ಹತ್ತಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದ ಕರ್ನಾಟಕದ ಎಲ್ಲ ಸರಕಾರಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸಿ ಮಂಜೂರಾತಿ ಪಡೆದು ಕ್ಷಿಪ್ರ ಗತಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡಿದ ಸಾವಿರಾರು ಕೋಟಿ ರೂ. ಅಂದಾಜು ವೆಚ್ಚದ ಚನ್ನಗಿರಿ, ಭರಮಸಾಗರ, ಜಗಳೂರು, ಸಾಸ್ವೆಹಳ್ಳಿ, ಆಣೂರು, ಬುಡಪನಹಳ್ಳಿ ಮೊದಲಾದ ಏತ ನೀರಾವರಿ ಯೋಜನೆಗಳು ರೈತರ ಮುಖದಲ್ಲಿ ಮಂದಹಾಸ ಮೂಡಿಸಿವೆ. 

ವಾರದ ಹಿಂದೆ ಜಗಳೂರು ಕೆರೆಗೆ ತುಂಗಭದ್ರೆಯ ನೀರು ಮೊಟ್ಟಮೊದಲಿಗೆ ಹರಿದು ಬಂದಾಗ ಕುಣಿದು ಕುಪ್ಪಳಿಸಿದ ರೈತರಿಗೆ ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಒಂದೇ ಗೇಣು ಎಂಬ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಮೂಡಿಬಂತು. ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಹಳ್ಳಿಯೊಂದಕ್ಕೆ ಕೆರೆಗಳ ವೀಕ್ಷಣೆಗೆಂದು ಹೋದಾಗ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ರೈತ “ಬುದ್ಧಿ, ತಮ್ಮ ಆಶೀರ್ವಾದದಿಂದ ಈ ಡೂಪ್ಲೆಕ್ಸ್ ಮನೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದೇನೆ” ಎಂದು ಖುಷಿಯಿಂದ ತನ್ನ ಮನೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಿದ! ಹಳ್ಳಿಯ ಜನರಿಗೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬೇಕಾಗಿರುವುದು ನೀರು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ. ಇವೆರಡರ ಪೂರೈಕೆಯಾದರೆ ಸರಕಾರ ಮಾಡಿದ ಸಾಲವನ್ನೂ ತೀರಿಸುವ ಶಕ್ತಿ ಈ ನಾಡಿನ ರೈತರಿಗೆ ಇದೆ.

-ಶ್ರೀ ತರಳಬಾಳು ಜಗದ್ಗುರು
ಡಾ|| ಶಿವಮೂರ್ತಿ ಶಿವಾಚಾರ್ಯ ಮಹಾಸ್ವಾಮಿಗಳವರು
ಸಿರಿಗೆರೆ.

ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ 
ಬಿಸಿಲು ಬೆಳದಿಂಗಳು ದಿ. 11-7-2024.